μοιάζουν; Πιστόλι λέιζερ; Blaster, ή σπαθί δέσμης φωτός, όπως στο κινηματογραφικό έργο επιστημονικής φαντασίας, «Star Wars»; Οχι, τα πράγματα είναι πολύ απλούστερα.
Ναι, οι σοβιετικοί κοσμοναύτες όντως πήγαιναν στο διάστημα οπλισμένοι. Το μόνο που κουβαλούσαν μαζί τους όμως, δεν ήταν άλλο από ένα τρίκανο πιστόλι, που έμοιαζε περισσότερο με κυνηγετική καραμπίνα. Και χρησίμευε, όχι για μια διαστημική μάχη με εξωγήινα τέρατα, αλλά για να σώσει τις ζωές τους μετά από την προσγείωση τους στη Γη!
Στην ΕΣΣΔ δεν προέβαλαν δημόσια ιδιαίτερα αυτό το θέμα. Ομως, από την εποχή ακόμα του Γιούρι Γκαγκάριν, όλοι οι σοβιετικοί κοσμοναύτες πετούσαν στο διάστημα οπλισμένοι. Τα μέλη της ομάδας των κοσμοναυτών, ήταν εφοδιασμένα με το κλασικό πιστόλι «Μακάροφ» (PM), το ίδιο όπλο που είχαν και οι αστυνομικοί. Το όπλο δινόταν στους κοσμοναύτες για την περίπτωση της προσγείωσης τους σε μη προκαθορισμένο σημείο (προσγείωση έκτακτης ανάγκης), «για την προστασία τους από τα άγρια ζώα και τα εγκληματικά στοιχεία». Και σχεδόν κανένας δε σκέφτηκε να αλλάξει το «διαστημικό Μακάροφ» από το στάνταρτ εξοπλισμό των αποστολών μέχρι το 1965, όταν οι κοσμοναύτες Αλεξέι Λεόνοφ και Πάβελ Μπελιάγιεφ, έκαναν αναγκαστική προσγείωση σε δάσος της ταϊγκά.
Με τις αρκούδες!
Η περιοχή που προσγειώθηκαν οι κοσμοναύτες ήταν απομακρυσμένη και δυσπρόσιτη. Οι ομάδες επίγειας διάσωσης άργησαν πολύ να φτάσουν στο σημείο έκτακτης προσγείωσης. Οι Λεόνοφ και Μπελιάγιεφ έπρεπε να περάσουν αρκετές ημέρες στις δύσκολες συνθήκες του δάσους της ταϊγκά, επιβιώνοντας μόνο με τις δικές τους δυνάμεις. «Το μόνο που μπορούσαν να κάνουν τα ελικόπτερα ήταν να πετάνε πάνω από το σημείο που προσγειωθήκαμε και να αναφέρουν στο κέντρο τις κινήσεις μας: Ο ένας κόβει ξύλα και ο άλλος τα ρίχνει στη φωτιά…», θυμάται ο Λεόνοφ.
Οι κοσμοναύτες είχαν δημιουργήσει ένα πρόχειρο καταφύγιο, αλλά άρχισαν να δέχονται απρόσκλητους ... επισκέπτες. Ήταν Μάρτιος και μόλις είχαν ξυπνήσει από τη χειμερία νάρκη. Ως εκ τούτου, ήταν πολύ πεινασμένες και επιθετικές. Το μόνο που μπορούσαν να κάνουν οι κοσμοναύτες, ήταν να πυροβολούν στον αέρα. Οι πυροβολισμοί όμως, μόνο την περιέργεια προκαλούσαν παρά φόβιζαν τα ζώα, που δεν είχαν συναντήσει ποτέ ανθρώπους. «Το μόνο που θα μπορούσαμε να κάνουμε με τα «Μακάροφ», ήταν να αυτοπυροβοληθούμε», θυμάται αστειευόμενος ο Λεόνοφ. Ήταν αυτός που πήρε την πρωτοβουλία για τη δημιουργία ενός ειδικού όπλου για την επιβίωση των κοσμοναυτών σε περίπτωση έκτακτης-αναγκαστικής προσγείωσης.
Το «όνειρο του λαθροθήρα»
Η ανάπτυξη του νέου όπλου έγινε υπό την εποπτεία του γενικού σχεδιαστή του διάσημου εργοστασίου όπλων της Τούλα, Βλαντίμιρ Παραμόνοφ. Οι σκέψεις ήταν τρεις: Περίστροφο, ημιαυτόματο όπλο λείας κάνης, τρίκανο πιστόλι. Η τελευταία επιλογή ήταν η πιο κατάλληλη για τον σκοπό της χρήσης του όπλου. Την προστασία από επικίνδυνα ζώα και εγκληματικά στοιχεία, το κυνήγι για την εξεύρεση τροφίμων και τη δυνατότητα εκτόξευσης φωτοβολίδας - σήμα κινδύνου για την οπτική παρατήρηση από τις ομάδες διάσωσης. Το πιστόλι που σχεδιάστηκε, αποτελείται είναι δύο λείες κάνες κυνηγετικού διαμετρήματος 32 (cal.32) και από κάτω, βρίσκεται μια τρίτη ραβδωτή κάννη των 5,45 χιλιοστών. Στον εξοπλισμό, συμπεριλαμβάνονταν τα ειδικά σχεδιασμένα φυσίγγια των 5,45 χιλιοστών SP - P (11 κυνηγετικά φυσίγγια), φυσίγγια cal.32 SP - D (10 κυνηγετικά φυσίγγια) και cal.32 SP - C (10 φυσίγγια για οπτικά σήματα).
Οι εργάτες του εργοστασίου έδωσαν στο νέο πιστόλι το παρατσούκλι «το όνειρο του λαθροθήρα», αλλά στα επίσημα έγγραφα εμφανίζεται ως «SONAZ» (φορητό πυροβόλο όπλο έκτακτης ανάγκης). Επισήμως το «SONAZ» πρωτοχρησιμοποιήθηκε 1986. Την ίδια χρονιά, το TP-82 για πρώτη φορά βρέθηκε στο διάστημα. Με το έργο τέχνης των οπλουργών της Τούλα, οπλίστηκε το πλήρωμα της κοινής σοβιετικο-γαλλικής αποστολής.
Το TP-82 διαθέτει μια άκρως ασυνήθιστη λαβή-μασέτα! Από μόνο του το εξάρτημα ήταν ένα μεγάλο μαχαίρι για το κόψιμο ξύλων, και, μαζί με τη σκληρή θήκη του, γινόταν το κοντάκι που μετέτρεπε το πιστόλι σε καραμπίνα. Οι λείες κάνες ήταν ιδανικές για κυνήγι μικρών ζώων, όπως οι λαγοί, μικρά πουλιά και άλλα μικρά ζώα του δάσους, η ραβδωτή κάνη για άλκες, αγριογούρουνα και για άλλα μεγάλα ζώα της ταϊγκά. Τα όπλα αποδείχθηκαν, όπως κάθε κλασικό ρωσικό όπλο, αρκετά αξιόπιστα. «Ρίξαμε άμμο στο εσωτερικό του πιστολιού, το πλημμυρίσαμε με νερό και τι δεν κάναμε στο όπλο... Το ΤP-82 πέρασε όλες τις δοκιμασίες και αποδείχθηκε αξιόπιστο», είπε ο αναπληρωτής επικεφαλής του τμήματος εκπαίδευσης κοσμοναυτών για επιβίωση σε ακραίες, συνθήκες του Κέντρου Προετοιμασίας Κοσμοναυτών (ΚΠΚ), Νικολάι Φιλάτοφ.
Θρύλοι του δάσους και της στέπας
Στα απομνημονεύματά του αναφέρει, ότι μόλις άκουσαν για το όπλο οι τσοπάνηδες στο Καζακστάν, αμέσως άρχισαν τις προσφορές στους κοσμοναύτες για το φανταστικό «ποιμενικό», όπως θεωρούσαν, όπλο: Για ένα TP-82 προσέφεραν ένα ολόκληρο κοπάδι με πρόβατα. Ενας βοσκός μάλιστα, πρότεινε σε αντάλλαγμα για το πιστόλι ακόμη και τη σύζυγό του (!). Αυτά τα όπλα ήταν περιζήτητα ανάμεσα στους πιλότους, τους γεωλόγους, τους περιηγητές στην άγρια φύση και τους κυνηγούς. Λίγο αργότερα, εμφανίστηκαν στην αγορά διάφοροι κλώνοι του διαστημικού όπλου, όπως τα πιστόλια «Βεπρ-1» και «Βεπρ-2».
Τα ΤP-82 κατασκευάζονταν μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1980. Η επίσημη εκδοχή της διακοπής της παραγωγής του ήταν ότι είχαν παραχθεί αρκετά όπλα. Σύμφωνα με την ανεπίσημη εκδοχή, τα οικονομικά προβλήματα στο εργοστάσιο στην περίοδο μετά την περεστρόικα, δεν έδιναν και πολλά περιθώρια σε χρόνο, πόρους και δυνατότητες για την παραγωγή αυτών των εξωτικών όπλων.
Θα αναβιώσει το θρυλικό όπλο;
Σχετικά με τη μετασοβιετική τύχη του TP-82 ελάχιστα είναι γνωστά. Το 2007, πληροφορίες που διέρρευσαν στον Τύπο ανέφεραν ότι, επειδή πέρασε η ημερομηνία λήξης του ορίου ζωής των πυρομαχικών του TP-82, ο αρχηγός της δέκατης έκτης κύριας αποστολής στο Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ΔΔΣ) Γιούρι Μαλέντσενκο, πριν από την πτήση πήρε μαζί του στο διάστημα ένα πιστόλι «Μακάροφ».
Η αμερικανική εκδοχή του ΤΡ-82
Το 1983, η εταιρεία «Savage» κατασκεύασε για τους αστροναύτες της NASA ένα όπλο, παρόμοιο με το TP-82, με την ονομασία 24-VS. Η εταιρεία «Randall made knives» δημιούργησε ειδικά γι’ αυτό το όπλο, το μαχαίρι Astro 17, στη λαβή του οποίου είχε τοποθετηθεί ένα κουτί πρώτων βοηθειών. Αλλά δεν είναι γνωστό με βεβαιότητα, αν τώρα, οι αμερικανοί αστροναύτες παίρνουν μαζί τους όπλα στο διάστημα.
Το αν ανήκει ακόμα το TP-82 ή κάποιο ανάλογό του στο διαστημικό οπλοστάσιο ή όχι, δεν είναι γνωστό με βεβαιότητα, αλλά τον Φεβρουάριο του 2008 ο διάσημος Αμερικανός εμπειρογνώμονας σε θέματα του διαστήματος, πρώην μηχανικός της NASA, James Oberg, απαίτησε να απομακρυνθούν από το ΔΔΣ τα ρωσικά στρατιωτικά όπλα. Ο Oberg είπε ότι τα βλέπει σαν απειλή και πιστεύει ότι το πιστόλι δεν έχει θέση στην τροχιά γύρω από τη Γη, εκεί όπου οι άνθρωποι εργάζονται υπό συνθήκες μεγάλης πίεσης και ψυχικής υπερέντασης.
Ωστόσο, οι ρώσοι εμπειρογνώμονες διαφωνούν με τη γνώμη του μηχανικού της NASA. Σύμφωνα με τον επικεφαλής των ειδικών τύπων εκπαίδευσης κοσμοναυτών στο ΚΠΚ Γιούρι Γκιντζένκο, η αναγκαιότητα να φέρουν οι κοσμοναύτες όπλα επί του διαστημικού σκάφους έχει δοκιμαστεί και έχει επιβεβαιωθεί από την πρακτική των πτήσεων. Έτσι, προφανώς, για το TP-82 είναι ακόμη πολύ νωρίς για να πούμε ότι θα διαγραφεί από το οπλοστάσιο και θα εγγραφεί στην ιστορία της εξερεύνησης του διαστήματος.
