Δεν είναι μύθος: στην Ικαρία ένα μίγμα από χαρά, διατροφή και κοινωνική αλληλεπίδραση παρατείνουν τη διάρκεια ζωής πέρα από..
το φυσιολογικό. Αυτό υποστηρίζει σε άρθρο της η εφημερίδα «Irish Times» τονίζοντας πως οι Ικαριώτες ξεχνούν να πεθάνουν.
Σύμφωνα με το άρθρο των Irish Times, ορισμένες κοινότητες σε όλο τον κόσμο ζουν πού περισσότερο από το φυσιολογικό. Οι ερευνητές μελετούν αυτές τις κοινότητες, προσπαθώντας να ανακαλύψουν το μυστικό της μακροζωίας τους. Σε ένα συναρπαστικό άρθρο των New York Times τον Οκτώβριο του 2012, Νταν Μπούτνερ, περιέγραψε μια τέτοια κοινότητα στο ελληνικό νησί της Ικαρίας και κατέληξε στο συμπέρασμα πως το μυστικό τους κρύβεται σε ένα σύνθετο αμάλγαμα κοινωνικής υποστήριξης, χαράς και διατροφής.
Η Ικαρία καλύπτει 99 τ.μ. έκταση, έχει πληθυσμό 10.000 κατοίκους και βρίσκεται 30 μίλια ανοικτά των ακτών της Τουρκίας. Οι Ικαριώτες φτάνουν μέχρι την ηλικία των 90, 2 ½ φορές περισσότερο από το μέσο όρο των Αμερικανών, και υποφέρουν μόνο κατά ένα μικρό ποσοστό από άνοια. Ζουν επίσης 10 χρόνια περισσότερο από ότι οι Αμερικανοί προτού ανακαλύψουν ότι πάσχουν από καρκίνο ή καρδιοαγγειακά προβλήματα και υποφέρουν πολύ λιγότερο από κατάθλιψη.
Ο Σταμάτης Μωραϊτης, ο αιωνόβιος Ικαριώτης που αψήφησε το θάνατο
Ο Μπούτνερ πήρε συνέντευξη από τον Σταμάτη Μωραϊτη, έναν Ικαριώτη που μετανάστευσε στις ΗΠΑ το 1943 και έζησε εκεί μέχρι το 1976, όταν διαγνώστηκε με καρκίνο του πνεύμονα και εννέα μήνες ζωή. Επέστρεψε για να ζήσει τους τελευταίους μήνες του στην Ικαρία. Τον πρώτο καιρό ο Μωραϊτης τον πέρασε στο κρεβάτι, δεχόμενος τις φροντίδες της συζύγου του. Οι Ικαριώτες φίλοι του έμαθαν ότι είχε επιστρέψει στο νησί και τον επισκέπτονταν κάθε απόγευμα, μιλώντας και γελώντας επί ώρες πάνω από ένα μπουκάλι ή και δύο από το τοπικό κρασί. Ο Μωραϊτης σίγα-σιγά άρχισε να ανακτά τις δυνάμεις του, άρχισε να φυτεύει λαχανικά στον κήπο του, απολάμβανε τον ήλιο και το θαλασσινό αεράκι και επανασυνδέθηκε με την ελληνική ορθόδοξη πίστη.
Οι μήνες πέρασαν και ο Μωραϊτης δεν πέθανε, αντιθέτως έγινε πιο δυνατός. Μπήκε σιγά-σιγά στη ρουτίνα του νησιού. Σηκωνόταν το πρωί από το κρεβάτι, εργαζοταν στον κήπο του και το αμπέλι του μέχρι το μεσημέρι, έτρωγε το γεύμα του και μετά απολάμβανε τον μεσημεριανό του ύπνο. Τα περισσότερα απογεύματα έπαιζε ντόμινο στο τοπικό μπαρ μέχρι αργά τα μεσάνυχτα. Τα χρόνια πέρασαν και η υγεία του σταδιακά βελτιωνόταν. Σήμερα, 38 χρόνια μετά, είναι 99 ετών και χωρίς καρκίνο. Δεν έκανε ποτέ χημειοθεραπεία ούτε πήρε ποτέ χάπια. Απλά μετακόμισε στο σπίτι του στην Ικαρία.
Ερωτηθείς τότε από το δημοσιογράφο πώς κατάφερε να απαλλαγεί από τον καρκίνο εκείνος απάντησε πως απλά έφυγε. «Στην πραγματικότητα επέστρεψαν στην Αμερική 25 χρόνια αφότου είχα μετακομίσει στην Ικαρία για να δω αν οι γιατροί θα μπορούσαν να εξηγήσουν την περίπτωσή μου» δήλωσε τότε. «Τι έγινε;» τον ρωτά ο Μπούτνερ. «Όλοι οι γιατροί μου είχαν πεθάνει» απαντά ο Μωραϊτης.
(Να σημειωθεί ότι ο Σταμάτης Μωραϊτης πέθανε τελικά σε ηλικία 101 ετών τον Φεβρουάριο του 2013).
«Κανείς δε φοράει ρολόι»
Ένας γιατρός του νησιού περιγράφει τον τρόπο ζωής των Ικαριωτών. «Οι άνθρωποι εδώ μένουν μέχρι αργά, ξυπνούν αργά και πάντα απολαμβάνουν τον ύπνο τους. Κανείς δε φοράει ρολόι, δεν νοιαζόμαστε για την ώρα. Μόλις 15 χιλιόμετρα από εδώ βρίσκεται ένας τελείως διαφορετικός κόσμος (το νησί της Σάμου), με πολυτελή θέρετρα. Στη Σάμο νοιάζονται για τα χρήματα. Εμείς όχι».
Η Ικαριώτικη μεσογειακή διατροφή είναι διακριτική: συνήθως κατσικίσιο γάλα, κρασί, τσάι ή καφέ, μέλι και ψωμί για πρωινό, φασόλια, πατάτες, χόρτα, λαχανικά για μεσημεριανό και κατσικίσιο γάλα με ψωμί για δείπνο. Το φρέσκο ψάρι καταναλώνεται δύο φορές την εβδομάδα, το κρέας περίπου πέντε φορές το μήνα και το ελαιόλαδο ρέει άφθονο. Το φαγητό είναι μια κοινωνική εκδήλωση, σημειώνει το άρθρο.
Στο τέλος της ημέρας πίνουν ένα «τσάι του βουνού» από ντόπια αποξηραμένα βότανα και στη συνέχεια ακολουθούν μερικά ποτήρια κρασί με φίλους. Κάθε τροφή που καταναλώνουν οι Ικαριώτες συνδέεται με βελτιωμένη διάρκεια ζωής – χαμηλή πρόσληψη κορεσμένων λιπαρών, ελαιόλαδο που μειώνει την «κακή» χοληστερόλη, άγρια χόρτα πλούσια σε αντιοξειδωτικά και κρασί με μέτρο.
Υπάρχουν όμως και άλλοι παράγοντες που συνδέονται με την μακροζωία των Ικαριωτών: οι άνθρωποι ξεκουράζονται. Οι Ικαριώτες ζουν σε μια δεμένη κοινωνία και δεν αισθάνονται μόνοι. Τα ποσοστά της εγκληματικότητας είναι χαμηλά γιατί ο καθένας παρακολουθεί τι κάνει ο άλλος. Όλοι έχουν έναν κήπο, ενώ το νησί είναι λοφώδες και ο καθένας γυμνάζεται με αυτό τον τρόπο. Ολόκληρο το Ικαριώτικο οικοσύστημα υποστηρίζει τη ζωή, με αποτέλεσμα, όπως δήλωσε και μια ηλικιωμένη γυναίκα να «ξεχνάμε να πεθάνουμε» καταλήγει το άρθρο.
