της Αιγύπτου να μην ανανεώσει την μεταξύ των δύο χωρών ναυτιλιακή συμφωνία και να κλείσει τα λιμάνια της για τα τουρκικά εμπορικά πλοία, ενώ η απαγόρευση επεκτείνεται και στα τουρκικά πολεμικά σκάφη τα οποία κηρύχθηκαν "ανεπιθύμητα" στην Αίγυπτο
Η απόφαση για την μη ανανέωση στηρίζεται σε κύριους λόγους: Πρώτον στο κακό επίπεδο των σχέσεων των σχέσεων των δύο χωρών και δεύτερον στην απώλεια εσόδων για την αιγυπτιακή οικονομία.
«Το υπουργείο Μεταφορών της Αιγύπτου αποφάσισε την ακύρωση της εμπορικής συμφωνίας (Ro Ro agreement) με την Τουρκία και να μην την ανανεώσει, μετά την ημερομηνία λήξης της τον Μάρτιο του 2015», δήλωσε στο Arabia TV ο Ahmed Amin σύμβουλος του υπουργείου Μεταφορών της Αιγύπτου σε θέματα ναυτιλίας προσθέτοντας ότι η απόφαση θα έχει εφαρμογή από τον Απρίλιο του 2015.
Ο Αιγύπτιος υπουργός Μεταφορών Hany Dahy δήλωσε επ΄αυτού ότι η ακύρωση της συμφωνίας μεταφοράς τουρκικών εμπορευμάτων προς τον περσικό Κόλπο μέσω αιγυπτιακών λιμένων έδινε πολύ λίγα ανταλλάγματα στην αιγυπτιακή οικονομία τα οποία δεν ξεπερνούσαν 13 εκατ. $ το χρόνο ποσό όχι ικανοποιητικό.
Ποια ήταν η συμφωνία
Η συμφωνία είχε υπογραφεί τον Μάρτιο του 2012 είχε διάρκεια 3 ετών και προήλθε ύστερα από το κλείσιμο των συριακών λιμανιών για τα τουρκικά προϊόντα. Η Τουρκία και προκειμένου να εξάγει προϊόντα στις χώρες του Κόλπου αποτάθηκε στην Αίγυπτο προκειμένου να χρησιμοποιήσει τις υποδομές της χώρας για την εξαγωγή τους.
Πιο συγκεκριμένα τα τουρκικά εμπορικά σκάφη απέπλεαν από τουρκικούς λιμένες και εκφόρτωναν τα κοντέινερ στο λιμάνι της Νταμιέτα στις ακτές της Μεσογείου 165 περίπου χιλιόμετρα βορειανατολικά του Καιρού.
Στη συνέχεια οδικώς τα εμπορεύματα μεταφέρονταν στο λιμάνι της Al-Adabiya στην ερυθρά θάλασσα όπου φορτώνονταν ξανά σε πλοία για να μεταφερθούν είτε στον Κόλπο (διαπλέοντας όλη την Ερυθρά /Θάλασσα) είτε σε σαουδαραβικό λιμάνι επί της Ερυθράς Θαλάσσης και από εκεί οδικώς στις αγορές του Κόλπου.
Με τον τρόπο αυτό οι τουρκικές εξαγωγές μείωναν το κόστος μεταφοράς καθώς απέφευγαν τη διώρυγα του Σουέζ και φυσικά τα υψηλά κόστη που απαιτούνται για τον διάπλου.
Το κανάλι του Σουέζ είναι ένας από τους κυριότερους τροφοδότες της αιγυπτιακής οικονομίας. Εκτιμάται ότι το 7,5% του παγκόσμιου εμπορίου εξυπηρετείται μέσω του Σουέζ.
Το 2008 πέρασαν τη διώρυγα 21,415 πλοία κάθε τύπου (από γιώτ μέχρι εμπορικά) με τα έσοδα να ανέρχονται στα 5,381 δισ. $ αντιστοιχώντας περίπου σε κάθε πλοίο έξοδα διάπλου 251.000 $.
Ένα μέσο πλοίο μεταφοράς κοντέινερ τύπου Panamax με 4.300 κοντέινερ (TEU) πληρώνει περίπου 240.000 $ στις Αιγυπτιακές αρχές για ένα διάπλου καθώς το κόστος για κάθε κοντέινερ εκτιμάται στα 56$.
Για ένα μικρότερο πλοίο με 2.200 TEU το κόστος ανέρχεται στα 174.000 $ με κόστος ανά κοντέινερ τα 80$. Ένα νεότερο σκάφος με 8.000 TEU που πραγματοποιεί εμπορικά δρομολόγια μεταξύ Ασίας και Ευρώπης θα πληρώσει για κάθε διάπλου περί τα 400.000$ ήτοι 50$ το TEU.
Το κόστος αυτό απέφευγαν οι τουρκικοί φορείς εξαγωγών καθώς η οδική μεταφορά-παράκαμψη του Σουέζ τους στοίχιζε πολύ λιγότερο.
Οι επιπτώσεις
Όπως αναφέρθηκε η απόφαση της Αιγύπτου δεν στηρίζεται μόνο στις κακές σχέσεις με την Τουρκία αλλά και στην προσπάθεια ενίσχυσης εσόδων από το Σουέζ. Τη διετία 2008-2010 η κίνηση στο Σουέζ μειώθηκε κατά 10% (εξαιτίας της πειρατείας ανοικτά της Σομαλίας) ενώ ακόμη ένα 10% προήλθε από τη γενικότερη οικονομική κρίση. Βέβαια αυτό τείνει να εξισορροπηθεί σήμερα καθώς η παράκαμψη του Σουέζ (μέσω του περίπλου της Αφρικη΄ς από το ακρωτήριο της Καλής Ελπίδας) για ένα πετρελαιοφόρο για παράδειγμα που ξεκινά από τη Σ. Αραβία με κατεύθυνση τις ΗΠΑ προσθέτει 4.200 χλμ. στην απόσταση που πρέπει να διανυθεί.
Ταυτόχρονα η Αίγυπτος είχε σημαντικό πρόβλημα με το ελλειμματικό εμπορικό ισοζύγιο σε σχέση με την Τουρκία. Το 2013 αυτό κυμαινόταν στα 4,2 δισ.$ με τις τουρκικές εξαγωγές στην Αίγυπτο να φτάνουν τα 3,9 δισ.$ και τις αντίστοιχες αιγυπτιακές στην Τουρκία μόλις τα 300 εκατ. $. Αν και οι τουρκικές εξαγωγές τα πρώτα δύο τρίμηνα του 2014 μειώθηκαν κατά 40% το πρόβλημα παραμένει.
Ένας από τους λόγους είχε να κάνει και με την υφιστάμενη συμφωνία καθώς οι Τούρκοι εξαγωγείς στην Αίγυπτο χρησιμοποιούσαν το λιμάνι της Νταμιέτα και τα χαμηλά ναύλα που απαιτούνταν αντί ενός μεγαλύτερου λιμανιού όπως αυτά της Αλεξάνδρειας ή του Πορτ Σαίντ.
Επιπλέον ένας από τους λόγους για αυτή την ετεροβαρή σε βάρος της Αιγύπτου συμφωνίας έπαιξε και η παραμονή στην εξουσία των αδελφών μουσουλμάνων και του Μοχάμεντ Μόρσι στην προεδρία από τον Ιούνιο του 2012 μέχρι και τον Ιούλιο του 2013.
Στη συνέχεια όμως και με την ραγδαία επιδείνωση των τουρκο-αιγυπτιακών σχέσεων η κυβέρνηση του Αιγύπτιου προέδρου Αλ Σίσι αποφάσισε να βάλει ένα τέλος σε αυτή αναγκάζοντας τώρα την Τουρκία να διαπλέει το Σουέζ - πληρώνοντας βέβαια και το ανάλογο αντίτιμο- για να προωθήσει τις τουρκικά προϊόντα στις χώρες του Κόλπου βάσει των σχέσεων Τουρκίας και GCC (Gulf Cooperation Council) το ύψος των εμπορικών συναλλαγών είχε φτάσει τα 13 δισ.$ το 2011.
Η Τουρκία σήμερα έχει σοβαρά προβλήματα εξεύρεσης εμπορικών οδών προς τον Κόλπο. Η Συρία και το Ιράκ ιδιαίτερα με το υφιστάμενο πρόβλημα ασφάλειας έχουν αποδειχθεί καταστροφικά σε ότι αφορά τη μεταφορά αγαθών ενώ κανείς δεν γνωρίζει πως θα εξελιχθούν και οι σχέσεις με την Αίγυπτο ή καλύτερα πόσο θα επιδεινωθούν ακόμη.
Άλλωστε η νύξη του προέδρου Αλ Σίσι για την ανάμιξη ξένων μυστικών υπηρεσιών στο αιματηρό επεισόδιο στο Σινά την περασμένη Παρασκευή όπου είχε αποτέλεσμα να βρουν το θάνατο 30 Αιγύπτιοι στρατιώτες ήταν αρκετή για να δείξει και προς την πλευρά της Τουρκίας.
Η χθεσινή πάντως απόφαση της Αιγύπτου για την ακύρωση της συμφωνίας είναι ένα ακόμη σημάδι της επιδείνωσης των σχέσεων με την Άγκυρα και φυσικά το ερώτημα είναι κατά πόσο η Ελλάδα θα μπορέσει να επωφεληθεί από το νέο αυτό γεωπολιτικό περιβάλλον.
