"Αν έχεις έναν κήπο και μια βιβλιοθήκη, έχεις όλα όσα σου χρειάζονται" - ΚικέρωνΤο τελευταίο βιβλιοπωλείο του ιστορικού οίκου «Ελευθερουδάκης» κλείνει στις 30 Σεπτεμβρίου. Θα είναι η πρώτη φορά από το 1898 που δεν θα υπάρχει αυτό το βιβλιοπωλείο στην Αθήνα. Προηγήθηκαν το βιβλιοπωλείο της «ΕΣΤΙΑΣ» το 2013 και το 2015 τα ιστορικά βιβλιοπωλεία «Φλωράς», η τρίτη μεγαλύτερη αλυσίδα βιβλιοπωλείων στην Ελλάδα. Ακολούθησε το 2016 η αλυσίδα βιβλιοπωλείων Παπασωτηρίου, μια εκ των πιο πρωτοπόρων και ανθηρών επιχειρήσεων του κλάδου
. Ο κλάδος του βιβλίου μετρά το 2009 έως σήμερα περισσότερα από 500 λουκέτα μικρών και μεγάλων επιχειρήσεων.
Η οικονομική κρίση, η πτώση των πωλήσεων και των εκδιδόμενων τίτλων, τα βιβλιοπωλεία που κλείνουν είναι τα μεγάλα θέματα του βιβλίου, αλλά και της πνευματικής κατάστασης του τόπου.
Η διαπίστωση όμως πώς σημαντική συμβολή στην κρίση είναι ότι η κατάσταση όπου έχει δημιουργηθεί, προκαλεί με την συμβολή της υψηλής ανεργίας και του «μαύρου», την γενική αθυμία και το συναίσθημα ότι οι προοπτικές είναι πλέον περιορισμένες. Το «κοινωνικό αγαθό» που είναι το βιβλίο μαζί με πολλά αλλά, επάψε να είναι η προτεραιότητα για τους πολλούς.
Δεν μιλώ για τη επίλυση της «μεταπτωχευτικής» κατάστασης που έχει περιέλθει ο Τόπος, δεν είναι της παρούσης στιγμής, ούτε είμαι πιο κατάλληλος.
Αναφέρομαι στην καθημερινή απομείωση του πνευματικού μας οπλοστασίου, αλλά και στην παντελή αδιαφορία για την ζοφερή πνευματική πενία και για κατάσταση αυτή. Για το καίριο αυτό πνευματικό ζήτημα, ούτε η «πνευματική ηγεσία» ή οι άλλοι αρμόδιοι ταγοί αποφεύγουν να τοποθετηθούν.
Στην έλλειψη των αναγκαίων εφοδίων για την πνευματικής μας τροφοδοσία υπεύθυνη δεν είναι μόνο η κρίση, είναι και η άλλη πραγματικότητα, «ξεχάσαμε» να διαβάζουμε βιβλία ή έστω έντυπα .
Ζούμε χρόνια τώρα και περπατούμε στην κόψη του ξυραφιού, ενώ προσπαθούμε να το ξεχάσουμε τα προβλήματα μας περιδιαβαίνοντας σε ανούσιες τηλεοπτικές κοκορομαχίες ή σε ιστοσελίδες παντός καιρού και ευκαιρίας. Όταν όμως κλείνουν τα βιβλιοπωλεία, κλείνει και η πηγή της πνευματικής τροφής μας και εμφανίζεται σαν «φυσικό γεγονός» ο νόμος της ζούγκλας. Αλλοίμονο!
Η έξοδος από την κρίση μόνο με πνευματικά εφόδια μπορεί να δοθεί. Βέβαια θα μπορούσε να αντείπει κανείς πως το διαδίκτυο μπορεί ν’ αναπληρώσει. την έλλειψη. Φαντάζομαι πως είναι προφανές το αυτονόητο λάθος, Το βιβλίο είναι το παράθυρο ανοικτό της γνώσης και της καλλιέργειας του ανθρώπου. Ποιος άλλωστε μπορεί να είναι ο ρόλος της Παιδείας στην Ανάπτυξη ,όταν η παιδεία κατακτάται με την γνώση κύρια πηγή της οποίας είναι το βιβλίο; Σήμερα αυτό που αναζητούμε είναι «η πληροφορία» και όχι η γνώση και αυτό είναι το πρόβλημα, Άραγε πόσοι θα περιδιαβαίνουν στο μέλλον τα άπειρα στοχαστικά και αισθητικά νοήματα σε κάποιο βιβλίο του Ντοστογιέφσκι, του Παπαδιαμάντη, του Παλαμά ή του Σεφέρη; Αν ήταν ν’ απαντήσει κανείς στο ερώτημα θα πρέπει να διαπιστώσει πως οι Έλληνες έχουμε γοητευθεί από τα πρόχειρα και τα εύκολα που βρίσκουμε στο διαδίκτυο και αφήνουμε την πηγή της γνώσης που η γραφή και η μελέτη μας προσφέρει. Το διαδίκτυο είναι πραγματικότητα και για τον γράφοντα απαραίτητο εργαλείο εργασίας, διασκέδασης και επικοινωνίας. Όμως δεν είναι η επικοινωνία με το διαδίκτυο το γεγονός που μπορεί να αντικαταστήσει πλήρως το βιβλίο.
Η επιβίωση αυτού του μικρού τόπου προϋποθέτει την ελευθερία και την αξιοπρέπεια του ανθρώπου και κυρίως την γνώση πάνω στην οποία στηρίζεται στο περισσότερο η ύπαρξη του. Είναι λοιπόν ιστορικά για τον Έλληνα η πνευματική ανάπτυξη και ανάδειξη ,ανάγκη βιολογική, αφού «ο πλούτος μας είναι μόνο στο πεδίο των πνευματικών αγωνισμάτων» κατά τον Ι. Θεοδωρακόπουλο.
Υστερόγραφο:
«Με τις οικονομίες σου αγόρασε ένα βιβλίο σήμερα, αύριο πάρε ένα άλλο και φτιάξε μόνος σου μία βιβλιοθήκη. Μία μικρή λεγεωνάρικη βιβλιοθήκη. Κάνε την το στολίδι και την τιμή του σπιτιού σου. Θα φωτίσει τη σκέψη σου και θα σε οδηγεί πάντα στο σωστό μονοπάτι»- Κορνήλιος Κοντρεάνου, Circulars and Manifestos, 2013, Black Front Press.
*Ο Αντώνης Αργυρός είναι δικηγόρος παρ' Αρείω Πάγω. Το 2012 διετέλεσε Υπουργός Επικρατείας στην κυβέρνηση Πικραμμένου. Από το 2004 είναι Δικηγόρος και Αναπληρωτής Νομικός Σύμβουλος στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Με σημαντική επιστημονική δράση, άρθρα και σχόλια σε δικαστικές αποφάσεις δημοσιεύονται στα πιο γνωστά νομικά περιοδικά.
