Ο ύπνος καθαρίζει τα εγκεφαλικά κύτταρα από τις τοξίνες
Ερευνητές του Ιατρικού Κέντρου του πανεπιστημίου του Ρότσεστερ της Νέας Υόρκης, με επικεφαλής την δρα Μάικεν Νέντεργκαρντ, σύμφωνα με σχετική δημοσίευση στο περιοδικό "Science", ανακάλυψαν πως τα βοηθητικά εγκεφαλικά κύτταρα συρρικνώνονται στη διάρκεια του ύπνου, ώστε να ανοίξουν μεγαλύτερα διάκενα μεταξύ των νευρώνων, επιτρέποντας την απορροή από τον εγκέφαλο των τοξινών. Έτσι, ο οργανισμός κατά τη διάρκεια του ύπνου απομακρύνει από τον εγκέφαλο τις άχρηστες και επιβλαβείς τοξίνες που έχουν συσσωρευτεί μέσα στη μέρα. Η μελέτη, που έγινε σε πειραματόζωα, για πρώτη φορά παρέχει άμεσα πειραματικά δεδομένα σε μοριακό επίπεδο, που δείχνουν ότι ο «καθαρισμός» του σκληρά εργαζόμενου εγκεφάλου αποτελεί μια από τις θεμελιώδεις αιτίες ύπαρξης του ύπνου.
Η συσσώρευση τις τοξικών πρωτεϊνών, όπως η πρωτεΐνη βήτα αμυλοειδές, παίζει σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση ορισμένων εγκεφαλικών νευροεκφυλιστικών ασθενειών, όπως η Αλτσχάιμερ και η Πάρκινσον. Ο ύπνος είναι απαραίτητος ώστε ο οργανισμός να αλλάξει τη λειτουργία του από την ημερήσια φυσιολογική λειτουργία στον καθαρισμό των κυτάρων του. Η δρ Νέντεργκαρντ δήλωσε χαρακτηριστικά: «Ο εγκέφαλος έχει περιορισμένη ενέργεια στη διάθεσή του και φαίνεται πως πρέπει να επιλέξει ανάμεσα σε δύο διαφορετικές λειτουργικές καταστάσεις: είτε να μείνει ξύπνιος και σε επίγνωση, είτε να κοιμηθεί και να καθαριστεί. Είναι σαν να έχεις ένα πάρτι στο σπίτι σου: μπορείς είτε να διασκεδάζεις τους καλεσμένους σου, είτε να καθαρίζεις το σπίτι, αλλά δεν μπορείς να κάνεις και τα δύο ταυτόχρονα».
Είναι ήδη γνωστό πως στους ασθενείς με νευροεκφυλιστικές νόσους, τα νευρικά κύταρα έχουν εμφανή σημάδια φλεγμονής της μυελίνης, ακόμη και σε σχιζοφρενείς ή άτομα με διπολική διαταραχή. Πρόσφατα μάλιστα έχει ανακαλυφθεί το σύστημα απομάκρυνσης των τοξινών του εγκεφάλου, που ονομάστηκε γλοιολεμφικό. Αντί να μεταφέρεται λέμφος, όπως συμβαίνει στο υπόλοιπο σώμα, στην περίπτωση του εγκεφάλου αυτό που «αποχετεύεται», είναι εγκεφαλονωτιαίο υγρό γεμάτο νευροτοξίνες. Η νέα έρευνα διαπιστώνει ότι το γλοιολεμφικό σύστημα είναι δέκα φορές πιο ενεργό στη διάρκεια του ύπνου, οπότε τα νευρογλοιακά κύτταρα συρρικνώνονται, ανοίγοντας έτσι ενδιάμεσους χώρους στον εγκεφαλικό ιστό για να διευκολυνθεί και να επιταχυνθεί η όλη διαδικασία απορροής των τοξικών ουσιών. Αυτό δεν είναι δυνατό να γίνει τη μέρα, όταν τα εγκεφαλικά κύτταρα βρίσκονται σε πλήρη λειτουργία.
Η συσσώρευση τις τοξικών πρωτεϊνών, όπως η πρωτεΐνη βήτα αμυλοειδές, παίζει σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση ορισμένων εγκεφαλικών νευροεκφυλιστικών ασθενειών, όπως η Αλτσχάιμερ και η Πάρκινσον. Ο ύπνος είναι απαραίτητος ώστε ο οργανισμός να αλλάξει τη λειτουργία του από την ημερήσια φυσιολογική λειτουργία στον καθαρισμό των κυτάρων του. Η δρ Νέντεργκαρντ δήλωσε χαρακτηριστικά: «Ο εγκέφαλος έχει περιορισμένη ενέργεια στη διάθεσή του και φαίνεται πως πρέπει να επιλέξει ανάμεσα σε δύο διαφορετικές λειτουργικές καταστάσεις: είτε να μείνει ξύπνιος και σε επίγνωση, είτε να κοιμηθεί και να καθαριστεί. Είναι σαν να έχεις ένα πάρτι στο σπίτι σου: μπορείς είτε να διασκεδάζεις τους καλεσμένους σου, είτε να καθαρίζεις το σπίτι, αλλά δεν μπορείς να κάνεις και τα δύο ταυτόχρονα».