μέρες, κάνουμε μια περιήγηση στους υπόλοιπους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος, για να ανακαλύψουμε ότι τελικά, η μητέρα φύση δεν είναι τόσο σκληρή με τη Γη, σε σχέση με τα διαστημικά της αδέρφια. Τι καιρό κάνει, λοιπόν, εκεί έξω;
Με χιόνια και θυελλώδεις ανέμους, παγετό και σχεδόν πολικές θερμοκρασίες, η μητέρα φύση βάλθηκε, τις τελευταίες μέρες, να μας θυμίσει ποιος είναι το αφεντικό στον πλανήτη που ονομάζουμε σπίτι.
Μπορεί, όμως, ο υδράργυρος να φλερτάρει με θερμοκρασίες που είναι μας κρατάνε κλειδωμένους στο σπίτι και κάτω από κουβέρτες, αλλά τα καιρικά φαινόμενα στη Γη δεν πλησιάζουν καν σε ένταση εκείνα των υπόλοιπων πλανητών του ηλιακού μας συστήματος. Πάμε να τα δούμε.
1. Άρης
Είναι γνωστό ότι ο Άρης έχει μια πολύ λεπτή ατμόσφαιρα, η οποία δυσκολεύεται να κρατήσει τη ζέστη που φτάνει από τον ήλιο. Ως αποτέλεσμα, η επιφάνειά του είναι στεγνή και ξηρή και τεράστιοι κυκλώνες σκόνης σχηματίζονται συχνά, αν και στο παρελθόν γνωρίζουμε ότι η αρειανή ατμόσφαιρα ήταν ικανή να συντηρεί ακόμα και τρεχούμενο νερό.
Η σχεδόν ανύπαρκτη ατμόσφαιρα του Άρη (credit: NASA)
Επιπλέον, οι πόλοι του πλανήτη είναι καλυμμένοι με παγωμένο διοξείδιο του άνθρακα ή, αλλιώς, ξηρό πάγο και τρομακτικές αμμοθύελλες θερίζουν την επιφάνειά του με την πρώτη ευκαιρία. Και δεν μιλάμε για τις καταιγίδες σκόνης που συναντά κανείς στη Γη, αλλά για θύελλες που μπορούν να καλύψουν ολόκληρο τον πλανήτη, μέσα σε λίγες μέρες.
Όσο για τις θερμοκρασίες που θα συναντήσουν οι επίδοξοι… άποικοι του Άρη, αυτές κυμαίνονται, στον αρειανό ισημερινό, από την άνεση των 20 βαθμών Κελσίου τη μέρα μέχρι την φονική παγωνιά των -50 βαθμών Κελσίου το βράδυ. Όχι και οι ιδανικότερες συνθήκες για να φτιάξει κανείς σπίτι. Και ας υποστηρίζουν αρκετοί ότι από τα κόκκινα εδάφη του ξεκίνησε το ταξίδι της ζωής για τη Γη.
2. Αφροδίτη
Αν ψάχνουμε για ένα ζωντανό παράδειγμα του πώς μπορεί να μοιάζει στο μέλλον η Γη, αν συνεχίσουμε να τροφοδοτούμε το φαινόμενο του θερμοκηπίου, αρκεί μια ματιά στην Αφροδίτη. Η ατμόσφαιρά της αποτελείται, κυρίως, από διοξείδιο του άνθρακα και είναι τόσο παχιά, ώστε να παγιδεύει περισσότερη ηλιακή ακτινοβολία από όση μπορούμε να φανταστούμε.
Στην επιφάνειά της, τα θερμόμετρα, κυριολεκτικά, σπάνε. Για όλη τη διάρκεια του χρόνου, ο υδράργυρος παραμένει, σχετικά, σταθερός και δεν πέφτει πολύ κάτω από τους 480 βαθμούς Κελσίου. Συν τοις άλλοις, στην Αφροδίτη δεν βρέχει νερό, αλλά θειικό οξύ, το οποίο είναι εξαιρετικά διαβρωτικό και προκαλεί σοβαρά εγκαύματα στην ανθρώπινη σάρκα.
Η επιφάνεια της Αφροδίτης, διάσπαρτη από κρατήρες και εμφανή τα σημάδια ηφαιστιακής δραστηριότητας (Credit: NASA/JPL)
Δεν είναι για αυτό, όμως, που πρέπει να ανησυχούμε περισσότερο, αν πατήσουμε ποτέ το πόδι μας στον γειτονικό πλανήτη, αφού η όξινη βροχή εξατμίζεται από την υψηλή θερμοκρασία, πριν φτάσει στο έδαφος. Το μεγάλο πρόβλημα είναι οι βίαιες συγκρούσεις που προκαλούνται, όταν το θειικό οξύ συναντήσει τα υπολείμματα νερού που βρίσκονται στην ατμόσφαιρα.
Μην ξεχνάμε και το χιόνι από βασάλτη και απομεινάρια μετάλλων που αιωρούνται στην ατμόσφαιρα. Όπως καταλαβαίνουμε, λοιπόν, παρόλο που το όνομά της το κρύβει καλά, η Αφροδίτη είναι κανονική κόλαση για τον άνθρωπο. Μέχρι σήμερα, δεν έχουμε καταφέρει να στείλουμε ούτε οχήματα που να αντέξουν πάνω από δύο ώρες στην επιφάνειά της.
3. Δίας
Εκτός από το να πρωταγωνιστεί σε θεωρίες για το Άστρο της Βηθλεέμ, ο Δίας είναι γνωστός και για τις πραγματικά «βασιλικές» καταιγίδες που σαρώνουν την επιφάνειά του. Η διασημότερη από αυτές έχει όνομα: Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα. Τόσο μεγάλη, που στην περιοχή που καλύπτει θα μπορούσε να χωρέσει ο πλανήτης μας, η Γη, τρεις ολόκληρες φορές.
Για να πάρουμε μια γεύση των καιρικών συνθηκών που επικρατούν στον γίγαντα αερίων, αρκεί να αναλογιστούμε ότι η Μεγάλη Ερυθρά Κηλίδα μαίνεται όπως ένας τυφώνας, εδώ και τέσσερις αιώνες, ενώ μια άλλη, μικρότερη, αλλά ολοένα και αυξανόμενη σε μέγεθος καταιγίδα, γνωστή σαν Οβάλ ΒΑ, κινείται με τις ίδιες αστρονομικές ταχύτητες.
Δεν είναι πίνακας του Βαν Γκογκ, είναι μία κοντινή λήψη των σύννεφων που στροβιλίζονται γύρω από τη Μεγάλη Ερυθρή Κηλίδα του Δία (Credit: NASA/JPL)
Επιπροσθέτως, στον Δία, περισσότερα από 30 μεγάλα ρεύματα αέρα κινούνται, συνεχώς, σε όλο τον πλανήτη και σε αντίθετες κατευθύνσεις, φτάνοντας ταχύτητες 480 χιλιομέτρων την ώρα. Είναι τέτοια η ταχύτητά τους, που μπορούν να συγκρατούν τις μαινόμενες καταιγίδες που περιγράψαμε παραπάνω στη θέση τους.
Τα σύννεφα του Δία (οι λωρίδες που διακρίνονται στην επιφάνειά του) είναι, στην πραγματικότητα, παγωμένη αμμωνία, αφού οι θερμοκρασίες στο σημείο της ατμόσφαιρας όπου σχηματίζονται δεν ανεβαίνουν πάνω από τους -140 βαθμούς Κελσίου. Πρόσφατα, ανακαλύψαμε ότι στον Δία μπορεί να βρέχει διαμάντια. Πολύτιμα στη Γη, ενδεχομένως θανατηφόρα, όταν πέφτουν από ψηλά.
4. Ερμής
Ως ο κοντινότερος πλανήτης στον ήλιο, δεν θα μπορούσε παρά να «φλέγεται». Πράγματι, όταν βρίσκεται στο κοντινότερο σημείο της τροχιάς του από το άστρο μας, οι 430 βαθμοί Κελσίου είναι ο κανόνας, στην επιφάνειά του. Ωστόσο, δεδομένου ότι, ουσιαστικά, δεν έχει καθόλου ατμόσφαιρα που να συγκρατεί τη ζέστη, ο υδράργυρος πέφτει μέχρι και τους -180 βαθμούς Κελσίου το βράδυ.
Φωτογραφία του νότιου πόλου του Ερμή (Credit: NASA/JPL/Northwestern University)
Μη νομίζετε, όμως, ότι οι εναλλαγές μέρας – νύχτας είναι συχνές. Ο πλανήτης, σε αντίθεση με τον συνονόματό του θεό, δεν φημίζεται για την ταχύτητά του. Συγκεκριμένα, η περιστροφή του είναι τόσο αργή, ώστε να έχει μόλις μιάμιση μέρα σε κάθε χρόνο. Άρα, ξεχάστε τα σκωτσέζικα ντους από τον καιρό. Ο επισκέπτης, είτε θα καεί είτε θα παγώσει, αναλόγως με το που θα προσγειωθεί.
5. Κρόνος
Οι άνεμοι είναι το θέμα σε αυτόν τον αέριο γίγαντα. Οι ταχύτητές τους μπορούν να φτάσουν μέχρι και τα 1610 χιλιόμετρα την ώρα. Για σκοπούς σύγκρισης, αναφέρουμε ότι οι υψηλότερες ταχύτητες μη ανεμοστροβιλικών ανέμων που καταγράφηκαν ποτέ στη Γη, στις 10 Απριλίου 1996, κατά τη διάρκεια του Κυκλώνα Ολίβια στην Αυστραλία, μετά βίας ξεπέρασαν τα 400 χιλιόμετρα την ώρα.
Η τεραστίων διαστάσεων εξάγωνη, φονική καταιγίδα που μαίνεται στον βόρειο πόλο του Κρόνου (Credit: NASA/JPL-Caltech/Space Science Institute)
Μάλιστα, στο βόρειο ημισφαίριο του Κρόνου, μαίνονται δύο τόσο μεγάλες καταιγίδες που μπορούν να περιγραφούν μόνο με τη λέξη εξωπραγματικές. Η μία από αυτές έχει εξάγωνο σχήμα, αντί για το κατά κανόνα σφαιρικό των καιρικών συστημάτων, με μήκος πλευράς, σχεδόν, ίσο με τη διάμετρο της Γης. Η άλλη έχει διάμετρο 10000 χιλιόμετρα, όσο η απόσταση Αθήνας – Αριζόνα.
Κι αν ήταν μόνο τις ταχύτητες των ανέμων που μαίνονται στο εσωτερικό των τεράστιων καταιγίδων του Κρόνου που είχαμε για να ανησυχούμε, θα ήταν καλά. Κοντά στην επιφάνεια του πλανήτη, ο άνθρακας στην ατμόσφαιρα πιέζεται και σχηματίζεται γραφίτης. Ακόμα πιο κοντά, σχηματίζονται διαμάντια. Και όλα αυτά, παρασύρονται από τον αέρα, ταξιδεύοντας σαν σφαίρες.
6. Ποσειδώνας
Ο πιο μακρινός πλανήτης του ηλιακού συστήματος, μετά τον αποχαρακτηρισμό του Πλούτωνα, έχει καιρό παρόμοιο με εκείνον των παραπάνω γιγάντων της διαστημικής μας γειτονιάς, του Δία και του Κρόνου. Δηλαδή, ανέμους και καταιγίδες σε εξωπραγματικά μεγέθη και βροχή διαμαντιών.
Κάθετα σύννεφα (η φωτογραφία έχει περιστραφεί για σκοπούς στοίχισης) μήκους 200 χιλιομέτρων στην επιφάνεια του Ποσειδώνα (Credit: NASA Jet Propulsion Laboratory)
Ξεχωρίζει λόγω του ρεκόρ που κατέχει ως «οικοδεσπότης» του πιο βίαια γρήγορου ανέμου που έχουμε καταγράψει στο ηλιακό μας σύστημα, ταχύτητας 2415 χιλιομέτρων την ώρα. Οι ριπές του ανέμου πιάνουν αυτές τις ταχύτητες εξαιτίας της επίπεδης επιφάνειας του Ποσειδώνα και άρα, της απουσίας τριβής.
7. Ουρανός
Λεπτομέρεια από φωτογραφία του πλανήτη Ουρανού (Credit: NASA/Space Telescope Science Institute)
Εδώ μιλάμε για πραγματικά φονικό κρύο. Ο Ουρανός είναι ο πιο παγωμένος από τους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος με θερμοκρασίες που πέφτουν μέχρι τους -224 βαθμούς Κελσίου, σαν συνοδευτικό σε όλα τα «καλά» του καιρού που συναντά κανείς σε έναν αέριο γίγαντα: τεράστιοι τυφώνες και βροχή πολύτιμων λίθων.
8. Πλούτωνας
Μόνο και μόνο επειδή ο Πλούτωνας δεν συγκαταλέγεται, πλέον, ανάμεσα στους πλανήτες, δεν μπορούμε να τον αφήσουμε έξω από τη λίστα μας, αφού μεγαλώσαμε μαθαίνοντας να τον υπολογίζουμε ως τον τελευταίο πλανήτη της γειτονιάς μας. Και πλανήτης ή όχι, έχει και αυτός μοναδικά καιρικά φαινόμενα, για να υπερηφανεύεται.
Ο Πλούτωνας και οι δορυφόροι του: Χάροντας, Ύδρα και Νύχτα (Credit: International Astronomical Union)
Το απίθανο με αυτόν τον νάνο πλανήτη, λοιπόν, είναι ότι η εντυπωσιακά ελλειπτική του τροχιά προκαλεί τεράστιες διακυμάνσεις θερμοκρασίας: Όταν βρίσκεται στο πιο μακρινό σημείο από τον ήλιο παγώνει εντελώς, ενώ όταν τον πλησιάζει, τα αέρια που τον αποτελούν θερμαίνονται, δημιουργώντας μία αεριώδη ατμόσφαιρα και δρα περισσότερο σαν κομήτης. Κάτι σαν δύο σε ένα.
