Το 1929, ο Αντόνιο Γκράμσι κρατούμενος από το φασιστικό καθεστώς του Μουσολίνι γράφει τα περίφημα «Τετράδια της Φυλακής». Επιχειρώντας να ερμηνεύσει τη μακροβιότητα του καπιταλισμού,
καταλήγει ότι η κυριαρχία της αστικής τάξης οφείλεται σε ένα πλέγμα θεσμών και πρακτικών που διασφαλίζει η ηγεμονία του κεφαλαίου.
Με τον όρο ηγεμονία περιγράφονται οι διεργασίες μέσα από τις οποίες η κυριαρχία μιας κοινωνικής τάξης γίνεται αποδεκτή από όλα τα μέλη της κοινωνίας και τελικά την αντιλαμβάνονται ως καθολική.
Ηγεμονία είναι η Δύση. Μέσα από το δικό της πρίσμα διαφορετικοί λαοί ονομάστηκαν τριτοκοσμικοί, υπανάπτυκτοι, αναπτυσσόμενοι, ανατολίτες, τεμπέληδες κ.ά.
Η δυτική κουλτούρα, που -μέσα από το εντυπωσιακό ένδυμα του Διαφωτισμού- κατέστησε ηγεμονικές τις θέσεις της αστικής τάξης, για την πρόοδο των λαών.
Η Ελλάδα, προσπαθώντας να ακολουθήσει την πρόοδο της νεωτερικότητας, αρνείται την ανατολική καταγωγή της.
Ξεχνά ότι φιλοξένησε στην Κρήτη μια αρπαγμένη από τις ακτές της Ασίας Ευρώπη, που δίνει το όνομά της σε μία ήπειρο που γεννιέται.
Αν αναλογιστούμε τη θέση μας στο μύθο, θα καταλάβουμε ποιοι είναι περισσότερο Ευρωπαίοι σε αυτήν την ιστορία.
Με τα χρόνια, όμως ο ηγεμόνας, μάς έπεισε πως τα πράγματα είναι αλλιώς.
Συμφωνήσαμε να ακολουθούμε ως υποτακτικοί με κάθε είδους υποχωρήσεις, για να είμαστε ισάξιοι, πολιτισμένοι Ευρωπαίοι.
Ο φόβος του επαρχιώτη που μπήκε στην πρωτεύουσα και ανησυχεί για την προφορά του, τη μυρωδιά του, τους τρόπους του…
Γιατί πιστέψαμε ότι είμαστε κατώτεροι και γι’ αυτό πρόθυμοι να δεχτούμε κάθε όρο, προκειμένου οι μεγάλοι και δυνατοί μας φίλοι να μας παίξουν.
Όμως, δεν πρόκειται για παιχνίδι. Εδώ μιλάμε για σχέδιο υποδούλωσης και πρώτα απ’ όλα της αξιοπρέπειας και της αυτοκυριαρχίας. Κι ο ηγεμόνας ξέρει πού πονάει, πού να χτυπήσει: Στο κομπόδεμα.
Όπως λέει ο Μακιαβέλι, ο Ηγεμόνας είναι πρόθυμος να προχωρήσει σε εκτελέσεις, γιατί οι άνθρωποι λησμονούν τους νεκρούς αλλά αντιδρούν όταν τους αφαιρούνται οι περιουσίες τους.
Γι’ αυτό η αδιαφορία για τους ζωντανούς νεκρούς των συσσιτίων και των σκουπιδιών.
Γι’ αυτό σοκάρουν οι ουρές στα ATM.
Και τώρα;
Τώρα έρχεται ένας διπλός φόβος:
Πάλι επαρχιώτες και πάλι φτωχοί;
Η ερώτηση όμως είναι ψευδής. Επαρχιώτης δεν είναι αυτός ο οποίος ζει στις παρυφές του άστεως, αυτός που δεν υπακούει στις εντολές της επικρατούσας τάσης, αλλά αυτός που σκύβει το κεφάλι μπροστά στο εντυπωσιακό διάδημα του άρχοντα, εκείνος που θαμπώνεται από τα καθρεφτάκια των αποικιοκρατών και ξεπουλάει την ψυχή του για τριάκοντα κάλπικα αργύρια.
Κι ο φτωχός;
Εκείνος που τρέφεται από τα ψεύδη και τις υποσχέσεις των ανθρωποφυλάκων, εκείνος που αναμένει τη βοήθεια των συμμάχων αφήνοντας ακάλυπτες τις Θερμοπύλες της αξιοπρέπειας και της ανθρωπιάς.
Εκείνος που αντιστέκεται είναι πάντα δικαιωμένος. Τους δειλούς κανείς δεν τους δοξάζει, όλοι τους λοιδορούν.
Κι η ιστορία γράφεται από τις μάχες που έδωσαν οι άνθρωποι για να αποτινάξουν από πάνω τους το φόβο μη χάσουν αυτά που κάποιοι τους όρισαν ως μοναδικά υπάρχοντά τους.
Όμως «… οι μαχητές δεν μπορούν και δεν πρέπει να ελεεινολογούν τη μοίρα τους, επειδή πάλεψαν όχι γιατί τους εξανάγκασε κανείς, αλλά γιατί το θέλησαν οι ίδιοι συνειδητά» (Α. Γκράμσι).
Αρκεί να πούμε ΟΧΙ στην ηγεμονία του φόβου για να ανακτήσουμε τη θέση μας στην ελευθερία.
