Το ελληνικό δημοψήφισμα που διεξήχθη στις 5 Ιουλίου του 2015 θα γραφτεί στις μαύρες σελίδες της σύγχρονης πολιτικής ιστορίας του τόπου, αφού πρώτη φορά Έλληνας πρωθυπουργός καταφέρνει να διαστρεβλώσει τόσο εύκολα την κρίση και τη βούληση του λαού.
Ο Αλέξης Τσίπρας και οι συνεργάτες του, άλλαξαν και αλλοίωσαν μέσα σε μια νύχτα το περήφανο ΌΧΙ του ελληνικού λαού με ποσοστό 61,3%!
Το ελληνικό δημοψήφισμα του 2015 προκηρύχθηκε στις 28 Ιουνίου του 2015 (ΦΕΚ Α΄ 63) και διεξήχθη στις 5 Ιουλίου του ίδιου έτους.
Ως ερώτημα είχε αν πρέπει να γίνει αποδεκτό το σχέδιο συμφωνίας των τριών Θεσμών, Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Ε.Ε.), Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (Ε.Κ.Τ.) και Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (Δ.Ν.Τ.) η οποία προτάθηκε στις 25 Ιουνίου 2015 και ως αποτέλεσμα είχε την απόρριψη της πρότασης του σχεδίου συμφωνίας με ποσοστό 61,3%.
Αφορμή της πρότασης διεξαγωγής του υπήρξε η αποτυχία επίτευξης συμφωνίας στις διαπραγματεύσεις ανάμεσα στην ελληνική κυβέρνηση και τους δανειστές της έως τα τέλη Ιουνίου του 2015.
Το δημοψήφισμα ήταν το πρώτο από το 1974 και το μοναδικό στην σύγχρονη ελληνική ιστορία που δεν αφορούσε τη μορφή του πολιτεύματος.
Μπορεί η επικράτηση του «Όχι» να ήταν μεγάλη και εντυπωσιακή αυτό όμως δεν εμπόδισε την Κυβέρνηση Τσίπρα να συμφωνήσει με τους Δανειστές τους όρους για ένα τρίτο μνημόνιο το οποίο όμως είχε απορριφθεί από την πλειοψηφία του λαού.
Μια προηγούμενη πρόταση για δημοψήφισμα το 2011 για ένα προηγούμενο οικονομικό πρόγραμμα (το λεγόμενο Μνημόνιο ΙΙ (2), που είχε προταθεί από τον τότε πρωθυπουργό Γιώργο Παπανδρέου, δεν υλοποιήθηκε έπειτα από αντιδράσεις της ηγεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των εγχώριων τραπεζών, και την απουσία συναίνεσης από τα άλλα κόμματα καθώς και μέρους της ηγεσίας του ίδιου του κυβερνώντος κόμματος της περιόδου εκείνης.
Όπως αποδείχθηκε εκ των υστέρων η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝ.ΕΛ. δεν περίμενε αυτό το αποτέλεσμα, κάτι που επιβεβαίωσαν με συνεντεύξεις τους και ο Γιάνης Βαρουφάκης και η Ζωή Κωνσταντοπούλου.
Γεγονότα πριν την ανακοίνωση του δημοψηφίσματος
Στις 22 Ιουνίου η κυβέρνηση υποχώρησε στις αιτήσεις των δανειστών, κάνοντας έτσι πιθανή την επίτευξη συμφωνίας.
Η διεξαγωγή δημοψηφίσματος, ως επιλογή δεν φαινόταν πιθανή εκείνες τις μέρες, καθώς επανειλημμένως στελέχη της κυβέρνησης απέκλειαν ένα τέτοιο ενδεχόμενο.
Εντούτοις, μετά την εμπλοκή που υπήρξε στις 24 Ιουνίου λόγω διαφωνίας των εταίρων με την ελληνική πρόταση, το ενδεχόμενο δημοψηφίσματος άρχισε να επανέρχεται.
Προκήρυξη και διενέργεια
Η πρόταση για τη διεξαγωγή του δημοψηφίσματος ανακοινώθηκε από τον πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα τις πρώτες ώρες του Σαββάτου 27 Ιουνίου 2015, μετά από σύσκεψη του κυβερνητικού (και αργότερα υπουργικού) συμβουλίου το βράδυ της προηγούμενης ημέρας στο Μέγαρο Μαξίμου.
Σύμφωνα με τη σχετική απόφαση και πρόταση του Υπουργικού Συμβουλίου προς τη Βουλή, «ο ελληνικός λαός καλείται να αποφασίσει με την ψήφο του εάν πρέπει να γίνει αποδεκτό το σχέδιο συμφωνίας το οποίο κατέθεσαν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στο Eurogroup στις 25 Ιουνίου και αποτελείται από δύο έγγραφα, τα οποία συγκροτούν την πρόταση επί της οποίας προτείνεται το δημοψήφισμα».
Το πρώτο έγγραφο τιτλοφορείται «Reforms for the completion of the Current Program and Beyond» (Μεταρρυθμίσεις για την ολοκλήρωση του τρέχοντος προγράμματος και πέραν αυτού). Το δεύτερο κείμενο τιτλοφορείται «Preliminary Debt sustainability analysis» (προκαταρκτική ανάλυση βιωσιμότητας χρέους.
Το Σύνταγμα με το άρθρο 44 στην αναθεώρηση του 2008 προβλέπει ποιες είναι οι διαδικασίες προκήρυξης και διενέργειας του δημοψηφίσματος.
Το κείμενο του δημοψηφίσματος αναλυτικά έγραφε τα εξής:
«Πρέπει να γίνει αποδεκτό το σχέδιο συμφωνίας, το οποίο κατέθεσαν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο στο Eurogroup της 25.06.2015 και αποτελείται από δύο μέρη, τα οποία συγκροτούν την ενιαία πρότασή τους;
Το πρώτο έγγραφο τιτλοφορείται «Reforms for the completion of the Current Program and Beyond» («Μεταρρυθμίσεις για την ολοκλήρωση του τρέχοντος προγράμματος και πέραν αυτού») και το δεύτερο «Preliminary Debt sustainability analysis» («Προκαταρκτική ανάλυση βιωσιμότητας χρέους»). Όσοι από τους πολίτες της χώρας απορρίπτουν την πρόταση των τριών θεσμών ψηφίζουν: ΔΕΝ ΕΓΚΡΙΝΕΤΑΙ/ΟΧΙ. Όσοι από τους πολίτες της χώρας συμφωνούν με την πρόταση των τριών θεσμών ψηφίζουν: ΕΓΚΡΙΝΕΤΑΙ/ΝΑΙ».
Η απόφαση για την διεξαγωγή του δημοψηφίσματος λήφθηκε από το ελληνικό κοινοβούλιο σε συνεδρίασή του την ίδια ημέρα της ανακοίνωσης της πρότασης της διεξαγωγής.
Στην ονομαστική ψηφοφορία που διεξήχθη τις πρώτες ώρες της 28ης Ιουνίου στο ελληνικό κοινοβούλιο με σκοπό την απόφαση διεξαγωγής του δημοψηφίσματος την 5η Ιουλίου, 178 βουλευτές ψήφισαν υπέρ της διεξαγωγής και 120 κατά, σε σύνολο 298 βουλευτών.
Υπέρ της διεξαγωγής ψήφισαν βουλευτές από την συγκυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ και βουλευτές της Χρυσής Αυγής.
Η Νέα Δημοκρατία μαζί με το ΠΑΣΟΚ και το Ποτάμι ψήφισαν κατά, ενώ το ΚΚΕ τάχθηκε συνολικά κατά, τόσο σε ότι αφορά τις προτάσεις των δανειστών όσο και ότι αφορά τις προτάσεις της κυβέρνησης, και ζήτησε να διεξαχθεί ονομαστική ψηφοφορία προκειμένου να συμπεριληφθεί στο δημοψήφισμα η πρότασή του για αποδέσμευση από την Ευρωπαϊκή Ένωση και για κατάργηση όλων των μνημονίων και των εφαρμοστικών νόμων, ωστόσο η πρόταση αυτή απορρίφθηκε από το προεδρείο της Βουλής.
Δύο εκ των βουλευτών δεν ψήφισαν.
Στις 3 Ιουλίου, δύο ημέρες πριν από το δημοψήφισμα, ο πρωθυπουργός καλεί μέσω νέου διαγγέλματός του τους πολίτες να πουν «όχι στα τελεσίγραφα, τους εκβιασμούς και τον φόβο».
Το βράδυ της ίδιας ημέρας, ο Αλέξης Τσίπρας μιλάει στο Σύνταγμα, μπροστά σε μια πλατεία κατάμεστη από κόσμο.
Και εγένετο δημοψήφισμα...
Στις 5 Ιουλίου το δημοψήφισμα πραγματοποιείται κανονικά και τα τελικά αποτελέσματα της Επικράτειας δείχνουν συντριπτική επικράτηση του «ΟΧΙ».
Η πλατεία Συντάγματος σείεται. Οι εικόνες από τα πανηγύρια των οπαδών του «Όχι» κάνουν το γύρο του κόσμου. Όμως, από την πρώτη κιόλας στιγμή, η κυβέρνηση και προσωπικά ο πρωθυπουργός, επιχειρούν να αλλοιώσουν αυτό που μέχρι λίγες ώρες νωρίτερα υποστήριζαν με θέρμη.
Μετά την αλλοίωση του αποτελέσματος, οι πολιτικές και οικονομικές εξελίξεις ήταν ραγδαίες. Στις 6 Ιουλίου παραιτείται από τη θέση του υπουργού Οικονομικών ο Γιάνης Βαρουφάκης. Την ίδια ημέρα, ο Ευκλείδης Τσακαλώτος αναλαμβάνει το Υπουργείο Οικονομικών.
Και στις 13 Ιουλίου 2015 ο κ. Τσίπρας υπέγραψε με τους δανειστές τρίτο μνημόνιο, οδήγησε τη χώρα σε εκλογές και παράλληλα «ξεφορτώθηκε» τη λεγόμενη Αριστερή Πλατφόρμα, η οποία λίγο αργότερα θα συγκροτήσει ένα νέο κόμμα, την Λαϊκή Ενότητα, με επικεφαλής τον Παναγιώτη Λαφαζάνη.
Τα απόνερα του δημοψηφίσματος άφησαν πίσω τους ένα ΟΧΙ που γινόταν ΝΑΙ με διάφορες, απίθανες, παράλογες, ανεδαφικές και ψευδείς ερμηνείες και προσεγγίσεις.
Είναι πλέον προφανές ότι ο κ. Τσίπρας έκανε το δημοψήφισμα για να νομιμοποιήσει την προειλημμένη απόφαση του να προσχωρήσει στο μνημονιακό και νεοφιλελεύθερο στρατόπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των εγχώριων αντιπροσώπων της.
