Γράφει ο Δρ Αθανάσιος.Ε.ΔρούγοςΔιεθνολόγος-Στρατηγικός Αναλυτής-Ειδικός σε θέματα Παγκόσμιας Ασφάλειας.Πόσο μπορεί η Τουρκία να γίνει ακόμα πιο απρόβλεπτη απ ότι είναι; Το ερώτημα αυτό προφανώς ταλανίζει τους απανταχού γεωπολιτικούς αναλυτές και αρθρογράφους και όχι μόνο. Το παραπάνω ερώτημα απασχολεί τη διεθνή κοινότητα τα τελευταία 60 χρόνια και ιδιαίτερα από την είσοδο της στην Ατλαντική Συμμαχία. Η ακανόνιστη αυτή ταλάντευση της γειτονικής μας χώρας έχει πολυποίκιλες επιδράσεις τόσο στο εσωτερικό της, όσο και στο διεθνές περιβάλλον, ανεξαρτήτως τομέα. Τι εννοούμε μ αυτό; Πολύ απλά οι επιδράσεις αλλά και οι αντιδράσεις θα είναι πολυδιάστατες στην οικονομία, στην ασφάλεια, στις γεωπολιτικές και γεωστρατηγικές ισορροπίες, στις διμερείς και διεθνείς σχέσεις, στις εσωτερικές αντιδράσεις κλπ.
Η υπόθεση του πρόσφατου πραξικοπήματος που παρασκηνιακά έχει αφήσει πολλές σκιές σε αρκετές παραμέτρους, μιας και η ταχεία προσέγγιση της γείτονος χώρας με το Ισραήλ, το Ιράν αλλά κυρίως με τη Ρωσία, δεν ήχησε καλά στα αυτιά των ΗΠΑ. Οι υπόλοιπες κινήσεις όπως το προσωρινό κλείσιμο(για ορισμένες ημέρες) της βάσης του Ιντζιρλίκ, η απαγόρευση πτήσεων ΝΑΤΟϊκών αεροσκαφών από αυτή τη βάση προς Συρία και Ιράκ για την αντιμετώπιση του ISIS, έρχεται σε συνδυασμό με τα προαναφερόμενα να οξύνει περαιτέρω τις ήδη τεταμένες σχέσεις με τις ΗΠΑ, προκαλώντας τον εκνευρισμό στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, ως και δοκιμάζοντας τις αντοχές της συμμαχίας.
Που μπορεί να στοχεύουν όλες αυτές οι κινήσεις; Ένα σύμπλεγμα καταστάσεων στο εσωτερικό και στο εξωτερικό επιχειρείται να λυθεί και με πρόσχημα το αποτυχημένο πραξικόπημα ο απολυταρχικών τάσεων Τούρκος πρόεδρος Ερντογάν, δράττει την ευκαιρία να απαλλαγεί από πολλούς εσωτερικούς εχθρούς και αντιπάλους, ισχυροποιώντας την θέση του, στην πολιτική αλλά και στη δημόσια ζωή. Η παύση – απόλυση χιλιάδων δημοσίων υπαλλήλων, δικαστικών, στρατιωτικών, εκπαιδευτικών κλπ, το κλείσιμο σχολείων, ιδρυμάτων και υπηρεσιών ιδιωτικού κυρίως χαρακτήρα, ήταν τα πρώτα θύματα της εκκαθάρισης. Ποιοι άλλοι θα ακολουθήσουν; Θα φανεί εν καιρώ.
Η κύρια όμως στόχευση του Ερντογανικού καθεστώτος ήταν και παραμένει η πλήρης επικράτηση έναντι του κινήματος του Φεχντουλάχ Γκιουλέν, του αυτοεξόριστου ιμάμη που ζει στις ΗΠΑ για τον οποίο ζητήθηκε η έκδοσή του στην Τουρκία για να δικαστεί ως συνεργός με τους πραξικοπηματίες. Είναι μεγάλος ο δρόμος που περπάτησαν μαζί Γκιουλέν και Ερντογάν και συνεχίζουν έστω και με αντίθετη πλέον φορά, λόγω της ρήξης που επήλθε στις σχέσεις τους από το 2013 και μετά. Δεν είναι τυχαίο ότι ο Τούρκος Πρόεδρος επιζητεί μια μεγάλης σημασίας νίκη που θα τον καταστήσει κυρίαρχο του παιχνιδιού στην χώρα του. Τι προσπαθεί να επιτύχει μ αυτό; Πολλοί αναλυτές έχουν εκφράσει την άποψη ότι επιθυμεί διακαώς την συνταγματική μεταρρύθμιση και αλλαγή του πολιτεύματος σε προεδρική δημοκρατία, έχοντας ως πρότυπό του τόσο το αμερικανικό όσο και το Ρωσικό σύστημα, με το δεύτερο να ταιριάζει πιο πολύ στα θέλω του.(απολυταρχικός Ερντογκανισμός και λαϊκιστικός υπερσυγκεντρωτισμός εξουσιών)
Οι φιλοδοξίες του και το όνειρό του έχουν επανειλημμένως εκφραστεί και αποκαλυφθεί στο σχέδιό του «Τουρκία 2023». Επ αυτού έχουν γραφτεί ουκ ολίγα κείμενα στην γειτονική χώρα με ένα εκ των σημαντικότερων αυτό του Τούρκου αρθρογράφου Sedat Gulmez. Σε άρθρο του που δημοσιεύτηκε στο τεύχος 777 του τουρκικού περιοδικού «Aksiyon», στις 26-10-2009, ο Sedat Gulmez αναλύει το όραμα και τη στρατηγική αποστολή της Τουρκίας για το 2023, έτος συμπλήρωσης 100 χρόνων από την ίδρυση της τουρκικής δημοκρατίας. Λόγω όμως του μακροσκελούς του άρθρου δεν το μεταφέρουμε εδώ.
Από τα παραπάνω γίνεται αντιληπτό ότι η Τουρκία υπό την ηγεσία του Ερντογάν έχει θέσει σαν βασική της προτεραιότητα το να καταστεί μια περιφερειακή ανεξάρτητη δύναμη, που θα έχει βασικό ενεργό και πρωτεύοντα λόγο από τα Βαλκάνια έως και τον Κόλπο και από τον Εύξεινο Πόντο έως την Β. Αφρική. Μ’ αυτό τον τρόπο θα αποκτήσει επιρροή έμμεσα ή άμεσα στις παρακείμενες χώρες η οποία θα είναι εναρμονισμένη με τα εθνικά της συμφέροντα αλλά και θα υπαγορεύεται από αυτά, κατανέμοντας την γεωπολιτική «πίτα» με τρόπο ώστε όλοι να είναι ευχαριστημένοι. Από την άλλη όμως η απόκτηση μιας τέτοιας έκτασης δύναμη από την Τουρκία θα προκαλέσει τριβές ακόμη και σε στρατιωτικό επίπεδο με ανταγωνίστριες χώρες όπως πχ η Αίγυπτος, το Ιράν, η Σ. Αραβία, αλλά και η Ελλάδα σε ότι αφορά τα Βαλκάνια. Θεωρείται πολύ πιθανόν αυτού του είδους επιβολή θέσεων και απόψεων να δοκιμαστεί όταν φτάσει σε πολύ υψηλά στάνταρτ σε σχέση με τις λοιπές χώρες.
Απώτερος σκοπός είναι η δημιουργία σε βάθος χρόνου, έστω και με τη μορφή σφαίρας επιρροής, της νέο-Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με κέντρο την Τουρκία και γύρω από αυτή τα κράτη δορυφόροι που θα εξυπηρετούν πρωτίστως τα Τουρκικά συμφέροντα, ή ενωμένα σε μια μορφή χαλαρής συνομοσπονδίας. Εξάλλου και το δόγμα του πρώην ΥΠΕΞ και μετέπειτα Πρωθυπουργού Αχμέτ Νταβούτογλου, περί μηδενικών προβλημάτων με τους γείτονες προς αυτή την κατεύθυνση είναι χαραγμένο.
Γυρίζοντας όμως πίσω ή καλύτερα, αφήνοντας όλα αυτά πίσω και επανερχόμενοι στα πρόσφατα, σίγουρα θα αναρωτηθούμε τι πρέπει και τι μπορεί να κάνει η Ελλάδα, ώστε να επωφεληθεί της κατάστασης. Εδώ βέβαια χρειάζεται να επιστρατευτεί όλη η ικανότητα της ελληνικής διπλωματίας, η δραστηριοποίηση της ταυτόχρονα σε πολλά σημεία του πλανήτη, σε όλα τα κέντρα αποφάσεων, σε όλους τους διεθνείς οργανισμούς, αλλά πρωτίστως να πείσουμε τους πάντες ότι αξίζουμε αυτά που ζητάμε, μιας και όλα αυτά τα χρόνια ήμασταν τα «καλά παιδιά» της ιστορίας. Αυτό θα επιτευχθεί με μια σειρά επαφών και συμμαχιών και με την πλήρη εκμετάλλευση όλων των συγκυριών και ευκαιριών που συντελούνται στο διεθνές περιβάλλον.Και προφανώς με ενισχυμένη στρατιωτική διπλωματία, ένα τομέα που πραγματικά επί χρόνια υστερούμε.
Η πιθανή διάρρηξη των σχέσεων μεταξύ ΗΠΑ και Τουρκίας, με αφορμή το αποτυχημένο πραξικόπημα και τις ευθείες βολές της Άγκυρας περί Αμερικανικής ανάμειξης σ αυτό, σε συνδυασμό με την Ρωσοτουρκική προσέγγιση, επιβάλλει στην ελληνική διπλωματία την ανάγκη κινητοποίησης άμεσα για την θωράκισή της τόσο στους Εευρωπαϊκά σαλόνια όσο και στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού που είναι οι επικυρίαρχοι του κόσμου.. Ενδεικτικά:
α. Το θέμα του πιθανού κλεισίματος της βάσης του Ιντζιρλίκ στο μέλλον μπορεί να αξιοποιηθεί με την αναβάθμιση της Σούδας ή σε ακόμη πιο προχωρημένο επίπεδο, μετά από συνεννόηση με την Κυπριακή πλευρά την παραχώρηση της βάσης της Πάφου ή ακόμα και μιας προωθημένης ναυτικής βάσης στην υπό επιστροφή Αμμόχωστο και στην εγκατάσταση σ αυτήν Αμερικανών στρατιωτικών με τις οικογένειές τους.
β. Προσφορά σε αποκλειστικά Αμερικανικές εταιρείες 1 ή 2 οικοπέδων της Κυπριακής ή της Ελληνικής ΑΟΖ ή ακόμα και αποδοχή-υποστήριξη της ένταξης αρκετών υποψηφίων κρατών στο ΝΑΤΟ(Βοσνία-Ερζεγοβίνη-Γεωργία κα), με αντάλλαγμα την προσχώρηση της Κυπριακής Δημοκρατίας στο ΝΑΤΟ και της αναγνώρισης και εγγύησης από τις ΗΠΑ, του δικαιώματος της χώρας μας να οριοθετήσει ΑΟΖ σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο της θάλασσας.
γ. Αναθεώρηση, με την συγκατάθεση των ΗΠΑ αλλά και της όσο το δυνατό μεγαλύτερης ευρείας διεθνούς αποδοχής, της συνθήκης για την αποστρατικοποίηση των νησιών του Αιγαίου – Δωδεκανήσου, με ένταξη στους επιχειρησιακούς και εκπαιδευτικούς σχεδιασμούς του ΝΑΤΟ της Λήμνου και δημιουργία σ’ αυτήν Νατοϊκής ναυτικής βάσης μικρών δυνατοτήτων (ελλιμενισμός 3-4 πλοίων (Μούδρος ή Μύρινα).
δ. Εντατικοποίηση των διπλωματικών επαφών (με τη συνδρομή των ΗΠΑ) με την Αίγυπτο, για τον καθορισμό των ορίων μεταξύ των ΑΟΖ των 2 χωρών. Αυτό πρακτικά θα σημαίνει την αναγνώριση από μέρους της Αιγύπτου της Ελληνικής θέσης και απόρριψη της Τουρκικής, μιας και η χώρα του Νείλου διαγκωνίζεται την Τουρκία στην ανατολική λεκάνη της Μεσογείου. Πραγματοποίηση τριμερών στρατιωτικών ασκήσεων Ελλάδος-ΗΠΑ-Αιγύπτου.
ε. Αξιοποίηση των τριμερών ενεργειακών συμφωνιών Ελλάδας – Κύπρου – Ισραήλ και Ελλάδας – Κύπρου – Αιγύπτου υπό την ενθάρρυνση-υποστήριξη των ΗΠΑ, με απώτερο σκοπό την αξιοποίηση και εκμετάλλευση των ενεργειακών κοιτασμάτων της Αν. Μεσογείου.
Είναι εφικτό το κέρδος κάποιων αν όχι όλων των προτάσεων οι οποίες θα πρέπει να είναι γενναιόδωρες για να είναι δελεαστικές. Αυτό επιβάλλει η σύγχρονη διπλωματία, αυτό πρέπει να κάνουμε κι εμείς αν θέλουμε να κερδίσουμε κάτι, αφήνοντας κατά μέρος δοξασίες παλαιών ετών περί ξεπουλήματος ασημικών κλπ κλπ. Σύντομα θα επανέλθω με σειρά προτάσεων προς αξιοποίηση πάνω σε ειδικότερους τομείς.
