πρωτοφανούς εύρους και ιστορικής σημασίας. Όλο και περισσότεροι αφυπνισμένοι στον πλανήτη το γνωρίζουν αυτό, εδώ και καιρό, και προσπαθούν να το κοινωνήσουν στους άλλους. Το ξέρουν όμως και όλοι οι μυστικοί οργανισμοί των κέντρων εξουσίας και επιχειρούν να το αποτρέψουν ή να κατευθύνουν τις
συνέπειές του. Δουλεύουν μέρα και νύχτα γι' αυτό με κάθε μέσον, από την σούπερ ηλεκτρομαγνητική τεχνολογία που κατέχουν έως τα “όπλα” κοινωνικής μηχανικής που έχουν στην διάθεσή τους για να επηρεάσουν τις λαϊκές αντιδράσεις.
Ένα συντονισμένο πλήθος εγκάθετων, κατασκευασμένης πληροφορίας και γεγονότων σε όλα τα επίπεδα και στρώματα της κοινωνίας κρατά τον κόσμο στο σκοτάδι ως προς τα πραγματικά επερχόμενα γεγονότα.
συνέπειές του. Δουλεύουν μέρα και νύχτα γι' αυτό με κάθε μέσον, από την σούπερ ηλεκτρομαγνητική τεχνολογία που κατέχουν έως τα “όπλα” κοινωνικής μηχανικής που έχουν στην διάθεσή τους για να επηρεάσουν τις λαϊκές αντιδράσεις.
Ένα συντονισμένο πλήθος εγκάθετων, κατασκευασμένης πληροφορίας και γεγονότων σε όλα τα επίπεδα και στρώματα της κοινωνίας κρατά τον κόσμο στο σκοτάδι ως προς τα πραγματικά επερχόμενα γεγονότα.
Όλο αυτό το δίκτυο συσκότισης και παραπληροφόρησης βρίσκεται παντού ανάμεσά μας.
Οι άνθρωποι που μετέχουν ενσυνείδητα σ' αυτή την παντομίμα είναι οι περισσότερες διασημότητες, οι πολιτικοί, οι τηλεοπτικοί αστέρες, οι “ήρωες” του λάϊφ-στάϊλ, οι “ειδικοί” επιστήμονες και κατασκευασμένοι από τα μίντια καθοδηγητές σε κάθε επίπεδο της καθημερινότητας.
Η ματαιοδοξία, τα χρήματα και πρόσδεση στην εξουσία είναι εξαιρετικά ισχυρά κίνητρα από πλευράς τους.
Στα υψηλότερα επίπεδα της εξουσίας υπάρχει η απόλυτη διαφθορά, ο εξαγορασμός και ο εκβιασμός. Η ανώτερη νεοταξική Αρχή δεν αστειεύεται· όποιος εξωκείλει ή αρνηθεί να εκτελέσει το πλάνο του, απλώς εκτελείται, όπως έχει συμβεί σε πάμπολλες περιπτώσεις.
Οι περισσότεροι θα έχουν δει -αλλιώς πρέπει να το δουν- το εξαιρετικό φιλμ “Τρούμαν Σώου” με τον Τζιμ Κάρεϊ, το οποίο είναι μια καλοδουλεμένη παραβολή για το σημερινό γίγνεσθαι.
Ποιος είναι ο βασικός λόγος να δημιουργήσουν έναν ψεύτικο κόσμο και, στην συνέχεια, να κάνουν τους ανθρώπους να πιστέψουν ότι είναι αληθινός;
Διεξάγεται τριγύρω μας ένας πόλεμος πολύ πιο τρομακτικός και βίαιος από όλους τους άλλους.
Ένας πόλεμος χωρίς βόμβες και τεθωρακισμένα που, όπως έχουμε ξαναπεί, είναι πολύ πιο απόλυτος και καταστροφικός γιατί στοχεύει στην υποταγή του μυαλού και της ψυχής των ανθρώπων, στην μετάλλαξη της ίδιας της ανθρώπινης υπόστασης.
Όμως, στην πραγματικότητα, αυτό το σύστημα είναι έτοιμο να καταρρεύσει. Όλο και περισσότεροι καταλαβαίνουν ότι κάτι περίεργο συμβαίνει γύρω τους, νοιώθουν τα κρυμμένα μυστικά μηνύματα στα καθημερινά γεγονότα και τις δηλώσεις που δεν βγάζουν πλέον νόημα, όπως ο Τζιμ Κάρεϊ στην παραπάνω ταινία.
Οι Κύκλοι Κοντράτιεφ και η Θεωρία του Χάους
Ο Αμερικανός ιστορικός, κοινωνικός φιλόσοφος και αναλυτής παγκόσμιων συστημάτων Ιμμανουέλ Βαλλερστάϊν (Immanuel Wallerstein) είναι ένας από τους διορατικούς διανοούμενους που έχουν επισημάνει την μεγάλη ανατροπή, που έρχεται μετά το τέλος του καπιταλισμού όπως τον γνωρίσαμε.
Σε μια, ίσως προφητική, συνέντευξή του στον καθηγητή Γιεζούνγκ Σου, που δημοσιεύτηκε στην μεγάλης κυκλοφορίας κορεατική αυτοδιαχειριζόμενη εφημερίδα Χανκυορέ, προέβλεψε το τέλος του κόσμου όπως είναι σήμερα και την γέννηση ενός νέου ιστορικού συστήματος μέχρι τα μέσα του αιώνα. Στην προσέγγισή του χρησιμοποιεί μια ανάλυση του είδους που ανέπτυξε ο Πριγκοζίν, όπου το σύστημα έχει απομακρυνθεί τόσο πολύ από το σημείο ισορροπίας του ώστε δεν μπορεί να επιστρέψει σε κανενός τύπου ισορροπία, έστω και προσωρινά.
Ο Βαλλερστάϊν έχει παραδεχθεί ότι δύο από τις θεωρίες που άσκησαν μεγάλη επιρροή στις έρευνές του ήταν οι Κύκλοι Κοντράτιεφ (KondratievCycles) και η Θεωρία του Χάους του Ίλυα Πριγκοζίν (Ilya Prigogine):
Οι άνθρωποι που μετέχουν ενσυνείδητα σ' αυτή την παντομίμα είναι οι περισσότερες διασημότητες, οι πολιτικοί, οι τηλεοπτικοί αστέρες, οι “ήρωες” του λάϊφ-στάϊλ, οι “ειδικοί” επιστήμονες και κατασκευασμένοι από τα μίντια καθοδηγητές σε κάθε επίπεδο της καθημερινότητας.
Η ματαιοδοξία, τα χρήματα και πρόσδεση στην εξουσία είναι εξαιρετικά ισχυρά κίνητρα από πλευράς τους.
Στα υψηλότερα επίπεδα της εξουσίας υπάρχει η απόλυτη διαφθορά, ο εξαγορασμός και ο εκβιασμός. Η ανώτερη νεοταξική Αρχή δεν αστειεύεται· όποιος εξωκείλει ή αρνηθεί να εκτελέσει το πλάνο του, απλώς εκτελείται, όπως έχει συμβεί σε πάμπολλες περιπτώσεις.
Οι περισσότεροι θα έχουν δει -αλλιώς πρέπει να το δουν- το εξαιρετικό φιλμ “Τρούμαν Σώου” με τον Τζιμ Κάρεϊ, το οποίο είναι μια καλοδουλεμένη παραβολή για το σημερινό γίγνεσθαι.
Ο πρωταγωνιστής βρίσκεται σ' έναν κόσμο που είναι εντελώς κατασκευασμένος, από την αρχή μέχρι το τέλος, σαν μια Ντίσνεϋλαντ. Θα μπορούσαμε κάπως έτσι να χαρακτηρίσουμε την σημερινή Παγκοσμιοποίηση, σαν ένα “θεματικό πάρκο”.
Ο κόσμος του δεν είναι τίποτα παραπάνω από μια συλλογή χιλιάδων σκηνικών που συγκροτούν ένα ολόκληρο αληθοφανές νησί. Σε πολλές περιπτώσεις, πολλοί από τους παίκτες στον δικό μας κόσμο, ειδικά οι πολιτικοί και οι πιο διακεκριμένοι “ειδικοί”, υποκρίνονται επίσης σαν ηθοποιοί.
Ποιος είναι ο βασικός λόγος να δημιουργήσουν έναν ψεύτικο κόσμο και, στην συνέχεια, να κάνουν τους ανθρώπους να πιστέψουν ότι είναι αληθινός;
Ο λόγος είναι για να τους ελέγχουν... για να μπορούν να τους εκμεταλλεύονται αδιαμαρτύρητα. Αυτό το σύστημα είναι σήμερα ο εχθρός μας, η απειλή κατά την ανθρωπότητας.
Διεξάγεται τριγύρω μας ένας πόλεμος πολύ πιο τρομακτικός και βίαιος από όλους τους άλλους.
Ένας πόλεμος χωρίς βόμβες και τεθωρακισμένα που, όπως έχουμε ξαναπεί, είναι πολύ πιο απόλυτος και καταστροφικός γιατί στοχεύει στην υποταγή του μυαλού και της ψυχής των ανθρώπων, στην μετάλλαξη της ίδιας της ανθρώπινης υπόστασης.
Όμως, στην πραγματικότητα, αυτό το σύστημα είναι έτοιμο να καταρρεύσει. Όλο και περισσότεροι καταλαβαίνουν ότι κάτι περίεργο συμβαίνει γύρω τους, νοιώθουν τα κρυμμένα μυστικά μηνύματα στα καθημερινά γεγονότα και τις δηλώσεις που δεν βγάζουν πλέον νόημα, όπως ο Τζιμ Κάρεϊ στην παραπάνω ταινία.
Οι Κύκλοι Κοντράτιεφ και η Θεωρία του Χάους
Ο Αμερικανός ιστορικός, κοινωνικός φιλόσοφος και αναλυτής παγκόσμιων συστημάτων Ιμμανουέλ Βαλλερστάϊν (Immanuel Wallerstein) είναι ένας από τους διορατικούς διανοούμενους που έχουν επισημάνει την μεγάλη ανατροπή, που έρχεται μετά το τέλος του καπιταλισμού όπως τον γνωρίσαμε.
Σε μια, ίσως προφητική, συνέντευξή του στον καθηγητή Γιεζούνγκ Σου, που δημοσιεύτηκε στην μεγάλης κυκλοφορίας κορεατική αυτοδιαχειριζόμενη εφημερίδα Χανκυορέ, προέβλεψε το τέλος του κόσμου όπως είναι σήμερα και την γέννηση ενός νέου ιστορικού συστήματος μέχρι τα μέσα του αιώνα. Στην προσέγγισή του χρησιμοποιεί μια ανάλυση του είδους που ανέπτυξε ο Πριγκοζίν, όπου το σύστημα έχει απομακρυνθεί τόσο πολύ από το σημείο ισορροπίας του ώστε δεν μπορεί να επιστρέψει σε κανενός τύπου ισορροπία, έστω και προσωρινά.
Ο Βαλλερστάϊν έχει παραδεχθεί ότι δύο από τις θεωρίες που άσκησαν μεγάλη επιρροή στις έρευνές του ήταν οι Κύκλοι Κοντράτιεφ (KondratievCycles) και η Θεωρία του Χάους του Ίλυα Πριγκοζίν (Ilya Prigogine):
«Ο Πριγκοζίν με ανάγκασε να αντιμετωπίσω τις συνέπειες ενός κόσμου όπου δεν υπάρχουν βεβαιότητες –αλλά υπάρχει γνώση», έχει πει.
Οι Κύκλοι Κοντράτιεφ είναι οι βασικοί κύκλοι της καπιταλιστικής κοσμοοικονομίας, στους οποίους εναλλάσσονται επέκταση και στασιμότητα. Το όνομά τους το πήραν από τον Νικολάϊ Κοντράτιεφ, έναν Ρώσο οικονομολόγο, που έγραψε γι’ αυτούς την δεκαετία του 1920. Ο Βαλλερστάϊνισχυρίζεται ότι οι παγκόσμιοι πόλεμοι συνδέονται με τα κύματα Κοντράτιεφ.
«Υπάρχει μια ανάλυση που έγινε για τις φυσικές επιστήμες πριν από πολλά πολλά χρόνια, κι έδειχνε πως όταν μια καμπύλη κινείται προς την ασύμπτωτη και φτάνει, ας πούμε, στο 70% ή στο 80%, τότε αρχίζουν άγριες ταλαντεύσεις. Αυτή είναι η κρίσιμη αναλογία. Βρισκόμαστε λοιπόν σήμερα στο σημείο όπου οι τρεις ουσιαστικές καμπύλες του καπιταλισμού αρχίζουν να ταρακουνιούνται. Έχουμε μεγάλες αυξομειώσεις, και η κατάσταση είναι εντελώς ασταθής. Γι’ αυτό λέμε ότι είναι χαοτική. Αλλά ούτε και μπορεί ν’ ανέβει άλλο 10%, ας πούμε, επειδή απλούστατα έχει πλησιάσει τώρα πια υπερβολικά στην ασύμπτωτη». (Immanuel Wallerstein: Για να καταλάβουμε τον κόσμο μας – Εισαγωγή στην Ανάλυση Κοσμοσυστημάτων, Εκδόσεις Θύραθεν, Θεσσαλονίκη 2009, σελ.239)
Μόλις έκλεισε ένας μεγάλος κύκλος 100 χρόνων από το 1917, έτος-αφετηρία για δύο μεγάλα κινήματα του 20ου αιώνα, τον μπολσεβικισμό και τον σιωνισμό, που επηρέασαν βαθειά την πορεία της ανθρωπότητας μέσα από τις πολλές παραμέτρους τους.
Ολοκληρώνεται, όμως, κι ένας μεγαλύτερος κύκλος 500 χρόνων από την Διακήρυξη των Αρχών του Προτεσταντισμού από τον Μαρτίνο Λούθηρο (Martin Luther, 1483-1546) με τις 95 θέσεις για τον Παπισμό, το 1517.
Ο δρόμος για τη νεώτερη εποχή και την εκμηχάνιση είχε ανοίξει και ο άνθρωπος σιγά-σιγά άρχισε να βλέπει τον εαυτό του στο κέντρο ενός αποϊεροποιημένου σύμπαντος. Ο δυτικός κόσμος έγινε σταδιακά ματεριαλιστικός, βασιζόμενος στην συσσώρευση του πλούτου, αποκομμένος από τον πνευματικό κόσμο, ανταλλάσσοντας τα υλικά οφέλη με την αποξένωση από τον πολιτισμό.
Όμως, ένα μικρό βήμα χωρίζει τον ανθρωποκεντρισμό από τον εγωϊσμό, την αλαζονεία και, τέλος, την ΥΒΡΗ! Ο μηδενισμός της άρχουσας ελίτ έκανε όλα αυτά τα βήματα και οδήγησε στην Παγκοσμιοποίηση. Έννοιες όπως η ελευθερία, η ισότητα, η αδελφότητα, ο ανθρωπισμός, τα εργασιακά δικαιώματα και η κοινωνική ειρήνη έχασαν σε μεγάλο βαθμό το νόημά τους.
Ό,τι απέμεινε ήταν μόνο ένας χυδαίος υλισμός, μια καθαρή λαγνεία για την απόκτηση χρήματος και προσωπικής ισχύος. Και αυτή την σύγχρονη βαρβαρότητα, η “μαμμωνίτικη” παιδεία μας την αποκαλεί “πρόοδο”. Όπως είχε προβλέψει, πολύ πριν αρχίσει η μεγάλη περιπέτεια του 20ου αιώνα που κατέληξε στην σημερινή παρακμή, ο μεγάλος Ρώσσος συγγραφέας Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι (1821-1881), η “πρόοδος” ταυτίζεται πλέον με τον “μεγάλο τρόμο”: την βία, τον έλεγχο του νου, την κατάλυση των πανάρχαιων ηθικών κανόνων και το συνεπαγόμενο πνευματικό κενό.
Προοπτική θεμελιακής αλλαγής
Όπως βλέπει τα πράγματα ο Βαλλερστάϊν, μετά το τέλος της μονοπολικής παγκοσμιοποίησης που ξέραμε, θα έχουμε οχτώ με δέκα εστίες γεωπολιτικής δύναμης παγκοσμίως. Πάρα πολλές δηλαδή.
«Όλες θ’ αρχίσουν να κάνουν συμφωνίες η μια με την άλλη, και θ’ αρχίσουν να ψάχνουν να βρουν τι λογής συμφωνίες είναι οι καλύτερες, διότι όταν οι δυνάμεις είναι δέκα, τότε καμμιά τους δεν έχει αρκετή δύναμη. Βρισκόμαστε λοιπόν σε μια περίοδο ταχυδακτυλουργικής εξισορρόπησης. Ο κόσμος θ’ αρχίσει να δοκιμάζει τις διάφορες δυνατότητες, για να δει τι μπορεί να βγει απ’ αυτές. Για παράδειγμα, ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης μου φαίνεται σαν ένας τέτοιος συνδυασμός, αλλά η Ρωσία δεν είναι σίγουρη για το πόσο πολύ τον θέλει, ούτε και η Ινδία, ίσως ακόμη ούτε και η Κίνα. Από την άλλη μεριά, η Ρωσία και η Κίνα παίζουν και οι δύο με την Βραζιλία και την Λατινική Αμερική για να δούνε πώς μπορούν να τακτοποιήσουν εκεί τα πράγματα. Αλλά και οι ΗΠΑ μπορούν με την σειρά τους να παίξουν το ίδιο παιχνίδι. Βρισκόμαστε λοιπόν σε μια περίοδο που, πώς να το πω: Δεν έχει σαφήνεια». (ο.π., σελ.243)
Ένας άλλος ιδιοφυής, αναμφισβήτητα, άνθρωπος της εποχής μας, ο διορατικός «βαρώνος» των αγορών Τζωρτζ Σόρος, βλέπει κι αυτός, από το δικό του στρατόπεδο, ότι οι «ανοιχτές αγορές» έχουν μπατάρει επικίνδυνα και οι ελίτ οδηγούν τα πράγματα σ’ έναν τρίτο παγκόσμιο πόλεμο.
Αν ο Σόρος εκφράζει τον κόσμο του «Φόρουμ του Νταβός», οΒαλλερστάϊν είναι ο εκφραστής του κόσμου του Παγκόσμιου Κοινωνικού Φόρουμ του Πόρτο Αλέγκρε και του κινήματος της αντι-παγκοσμιοποίησης, στα οποία έχει πρωταγωνιστήσει.
Είναι πολύ σημαντικό, και ανησυχητικό συνάμα, το ότι δύο τόσο διαφορετικές προσωπικότητες της εποχής μας καταλήγουν σε παράλληλα συμπεράσματα για την παγκόσμια κατάσταση.
Μέσα σ' αυτό το κλίμα, η Ευρωπαϊκή Ένωση βαδίζει στα τυφλά μετά τοBrexit και τα απανωτά σοβαρά πλήγματα που έχει δεχθεί από τον ευρωσκεπτικισμό, τα αυτονομιστικά κινήματα και την άνοδο των εθνικιστών. Υπάρχουν πλέον πολλά κράτη, όπως η Πολωνία, η Ουγγαρία, η Τσεχία, που δεν δέχονται βασικές αρχές της Ευρωένωσης, και άλλα, όπως η Ελλάδα των Μνημονίων, στα οποία παραβιάζονται κατάφωρα βασικές κοινωνικές κατακτήσεις του 20ου αιώνα.
Ο αυταρχισμός, η λογοκρισία και η παραμόρφωση της λαϊκής βούλησης, όπου αυτή μπόρεσε να εκφρασθεί, έχουν γίνει καθημερινές πρακτικές.
Η ίδια η Γερμανία, που εμφανίζεται ως η ατμομηχανή της ζώνης του Ευρώ, είναι σε μετεκλογική αβεβαιότητα, χωρίς να μπορεί να σχηματιστεί κυβέρνηση, και ενδιαφέρεται μόνο για τα δικά της συμφέροντα, ενώ η Βρετανία προσλαμβάνει χιλιάδες εργαζόμενους προκειμένου να λειτουργήσουν οι νέοι συνοριακοί και τελωνειακοί σταθμοί όταν ολοκληρωθεί η διαδικασία αποχώρησής της από την Ε.Ε.
Ενδεικτικό της ανησυχίας των ελίτ σε πανευρωπαϊκό επίπεδο είναι η απόρρητη έκθεση του γερμανικού υπουργείου Άμυνας, που έφερε στο φως το περιοδικό Spiegel στις αρχές Νοεμβρίου. Το ντοκουμέντο αυτό, που αφορά τις στρατηγικές προοπτικές της επόμενης εικοσαετίας, περιέχει τρία σενάρια καταστροφικά, το χειρότερο εκ των οποίων είναι “εφιαλτικό”, σύμφωνα με το Russia Today. Κανείς δεν έδωσε σημασία στις “ρόδινες” εκδοχές της έκθεσης, οι οποίες είναι μάλλον ευσεβείς πόθοι και δεν αντιστοιχούν στην πραγματικότητα... Αντιθέτως, όλο το ενδιαφέρον επικεντρώθηκε στα σενάρια διάλυσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κατάρρευσης της παγκόσμιας οικονομίας, σύγκρουσης Ανατολής-Δύσης και άλλες εξελίξεις που προδιαγράφουν το τέλος του κόσμου όπως τον ξέρουμε. Στο σενάριο της χειρότερης πρόβλεψης, η “διεθνής τάξη” καταρρέει, τα συστήματα αξιών χάνουν εντελώς την δύναμή τους, πολλές χώρες της Ευρώπης ξαναγυρίζουν στην αγκαλιά της Μόσχας και οι παγκόσμιες κρίσεις κλιμακώνονται (βλ. Γ. Παππάς, “Όταν διαλυθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση”,www.tanea.gr, 8 Νοεμβρίου 2017).
Είναι φανερό ότι αυτό που θεωρείται θεμελιώδης κρίση του συστήματος έχει δρομολογηθεί.
Οι ελίτ της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης ψάχνουν για εναλλακτικές λύσεις, αφού όλα δείχνουν ότι ο κόσμος του Νταβός τώρα πια δεν προσπαθεί να ξαναστήσει στα πόδια του τον “δημοκρατικό” καπιταλισμό.Προσπαθούν να βρουν άλλες λύσεις που να διατηρούν τις αρχές της ανισότητας, της ιεραρχίας και της ηγεμονίας τους.
Απέναντί τους υπάρχουν ολοένα και περισσότεροι άλλοι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο που αναζητούν δυναμικά ριζικές λύσεις ανατροπής αυτού του σάπιου κλεπτοκρατικού συστήματος. Επομένως, έχουμε μπει σε μια θεμελιακή σύγκρουση για το ποια από τις δύο λύσεις θα επικρατήσει.Αυτή τη στιγμή κανείς δεν ξέρει την κατεύθυνση που θα ακολουθήσουν τα πράγματα καθώς τα διάφορα εναλλακτικά κινήματα είναι εντελώς συγχυσμένα για το τι λογής στρατηγική χρειαζόμαστε. Γι' αυτό παρατηρούμε μια ετερομορφία αντιδράσεων από την άκρα δεξιά έως την άκρα αριστερά.
Βρισκόμαστε σε μια περίοδο μεγάλης αβεβαιότητας γιατί η παγκόσμια Αριστερά περνά άκαρπες μέρες λόγω των επιλογών του παρελθόντος και των αποτυχημένων στρατηγικών. Κατά την άποψη του Βαλλερστάϊν, η παγκόσμια Αριστερά βρίσκεται σήμερα στην εξής θέση: «Πρώτον, έπειτα από πεντακόσια χρόνια ύπαρξης, το παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα έχει μπει, για πρώτη φορά, σε μια αληθινή συστημική κρίση, και διανύουμε επομένως μια εποχή μετάβασης.
Οι Κύκλοι Κοντράτιεφ είναι οι βασικοί κύκλοι της καπιταλιστικής κοσμοοικονομίας, στους οποίους εναλλάσσονται επέκταση και στασιμότητα. Το όνομά τους το πήραν από τον Νικολάϊ Κοντράτιεφ, έναν Ρώσο οικονομολόγο, που έγραψε γι’ αυτούς την δεκαετία του 1920. Ο Βαλλερστάϊνισχυρίζεται ότι οι παγκόσμιοι πόλεμοι συνδέονται με τα κύματα Κοντράτιεφ.
«Υπάρχει μια ανάλυση που έγινε για τις φυσικές επιστήμες πριν από πολλά πολλά χρόνια, κι έδειχνε πως όταν μια καμπύλη κινείται προς την ασύμπτωτη και φτάνει, ας πούμε, στο 70% ή στο 80%, τότε αρχίζουν άγριες ταλαντεύσεις. Αυτή είναι η κρίσιμη αναλογία. Βρισκόμαστε λοιπόν σήμερα στο σημείο όπου οι τρεις ουσιαστικές καμπύλες του καπιταλισμού αρχίζουν να ταρακουνιούνται. Έχουμε μεγάλες αυξομειώσεις, και η κατάσταση είναι εντελώς ασταθής. Γι’ αυτό λέμε ότι είναι χαοτική. Αλλά ούτε και μπορεί ν’ ανέβει άλλο 10%, ας πούμε, επειδή απλούστατα έχει πλησιάσει τώρα πια υπερβολικά στην ασύμπτωτη». (Immanuel Wallerstein: Για να καταλάβουμε τον κόσμο μας – Εισαγωγή στην Ανάλυση Κοσμοσυστημάτων, Εκδόσεις Θύραθεν, Θεσσαλονίκη 2009, σελ.239)
Μόλις έκλεισε ένας μεγάλος κύκλος 100 χρόνων από το 1917, έτος-αφετηρία για δύο μεγάλα κινήματα του 20ου αιώνα, τον μπολσεβικισμό και τον σιωνισμό, που επηρέασαν βαθειά την πορεία της ανθρωπότητας μέσα από τις πολλές παραμέτρους τους.
Ολοκληρώνεται, όμως, κι ένας μεγαλύτερος κύκλος 500 χρόνων από την Διακήρυξη των Αρχών του Προτεσταντισμού από τον Μαρτίνο Λούθηρο (Martin Luther, 1483-1546) με τις 95 θέσεις για τον Παπισμό, το 1517.
Ο δρόμος για τη νεώτερη εποχή και την εκμηχάνιση είχε ανοίξει και ο άνθρωπος σιγά-σιγά άρχισε να βλέπει τον εαυτό του στο κέντρο ενός αποϊεροποιημένου σύμπαντος. Ο δυτικός κόσμος έγινε σταδιακά ματεριαλιστικός, βασιζόμενος στην συσσώρευση του πλούτου, αποκομμένος από τον πνευματικό κόσμο, ανταλλάσσοντας τα υλικά οφέλη με την αποξένωση από τον πολιτισμό.
Όμως, ένα μικρό βήμα χωρίζει τον ανθρωποκεντρισμό από τον εγωϊσμό, την αλαζονεία και, τέλος, την ΥΒΡΗ! Ο μηδενισμός της άρχουσας ελίτ έκανε όλα αυτά τα βήματα και οδήγησε στην Παγκοσμιοποίηση. Έννοιες όπως η ελευθερία, η ισότητα, η αδελφότητα, ο ανθρωπισμός, τα εργασιακά δικαιώματα και η κοινωνική ειρήνη έχασαν σε μεγάλο βαθμό το νόημά τους.
Ό,τι απέμεινε ήταν μόνο ένας χυδαίος υλισμός, μια καθαρή λαγνεία για την απόκτηση χρήματος και προσωπικής ισχύος. Και αυτή την σύγχρονη βαρβαρότητα, η “μαμμωνίτικη” παιδεία μας την αποκαλεί “πρόοδο”. Όπως είχε προβλέψει, πολύ πριν αρχίσει η μεγάλη περιπέτεια του 20ου αιώνα που κατέληξε στην σημερινή παρακμή, ο μεγάλος Ρώσσος συγγραφέας Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι (1821-1881), η “πρόοδος” ταυτίζεται πλέον με τον “μεγάλο τρόμο”: την βία, τον έλεγχο του νου, την κατάλυση των πανάρχαιων ηθικών κανόνων και το συνεπαγόμενο πνευματικό κενό.
Προοπτική θεμελιακής αλλαγής
Όπως βλέπει τα πράγματα ο Βαλλερστάϊν, μετά το τέλος της μονοπολικής παγκοσμιοποίησης που ξέραμε, θα έχουμε οχτώ με δέκα εστίες γεωπολιτικής δύναμης παγκοσμίως. Πάρα πολλές δηλαδή.
«Όλες θ’ αρχίσουν να κάνουν συμφωνίες η μια με την άλλη, και θ’ αρχίσουν να ψάχνουν να βρουν τι λογής συμφωνίες είναι οι καλύτερες, διότι όταν οι δυνάμεις είναι δέκα, τότε καμμιά τους δεν έχει αρκετή δύναμη. Βρισκόμαστε λοιπόν σε μια περίοδο ταχυδακτυλουργικής εξισορρόπησης. Ο κόσμος θ’ αρχίσει να δοκιμάζει τις διάφορες δυνατότητες, για να δει τι μπορεί να βγει απ’ αυτές. Για παράδειγμα, ο Οργανισμός Συνεργασίας της Σαγκάης μου φαίνεται σαν ένας τέτοιος συνδυασμός, αλλά η Ρωσία δεν είναι σίγουρη για το πόσο πολύ τον θέλει, ούτε και η Ινδία, ίσως ακόμη ούτε και η Κίνα. Από την άλλη μεριά, η Ρωσία και η Κίνα παίζουν και οι δύο με την Βραζιλία και την Λατινική Αμερική για να δούνε πώς μπορούν να τακτοποιήσουν εκεί τα πράγματα. Αλλά και οι ΗΠΑ μπορούν με την σειρά τους να παίξουν το ίδιο παιχνίδι. Βρισκόμαστε λοιπόν σε μια περίοδο που, πώς να το πω: Δεν έχει σαφήνεια». (ο.π., σελ.243)
Ένας άλλος ιδιοφυής, αναμφισβήτητα, άνθρωπος της εποχής μας, ο διορατικός «βαρώνος» των αγορών Τζωρτζ Σόρος, βλέπει κι αυτός, από το δικό του στρατόπεδο, ότι οι «ανοιχτές αγορές» έχουν μπατάρει επικίνδυνα και οι ελίτ οδηγούν τα πράγματα σ’ έναν τρίτο παγκόσμιο πόλεμο.
Αν ο Σόρος εκφράζει τον κόσμο του «Φόρουμ του Νταβός», οΒαλλερστάϊν είναι ο εκφραστής του κόσμου του Παγκόσμιου Κοινωνικού Φόρουμ του Πόρτο Αλέγκρε και του κινήματος της αντι-παγκοσμιοποίησης, στα οποία έχει πρωταγωνιστήσει.
Είναι πολύ σημαντικό, και ανησυχητικό συνάμα, το ότι δύο τόσο διαφορετικές προσωπικότητες της εποχής μας καταλήγουν σε παράλληλα συμπεράσματα για την παγκόσμια κατάσταση.
Μέσα σ' αυτό το κλίμα, η Ευρωπαϊκή Ένωση βαδίζει στα τυφλά μετά τοBrexit και τα απανωτά σοβαρά πλήγματα που έχει δεχθεί από τον ευρωσκεπτικισμό, τα αυτονομιστικά κινήματα και την άνοδο των εθνικιστών. Υπάρχουν πλέον πολλά κράτη, όπως η Πολωνία, η Ουγγαρία, η Τσεχία, που δεν δέχονται βασικές αρχές της Ευρωένωσης, και άλλα, όπως η Ελλάδα των Μνημονίων, στα οποία παραβιάζονται κατάφωρα βασικές κοινωνικές κατακτήσεις του 20ου αιώνα.
Ο αυταρχισμός, η λογοκρισία και η παραμόρφωση της λαϊκής βούλησης, όπου αυτή μπόρεσε να εκφρασθεί, έχουν γίνει καθημερινές πρακτικές.
Η ίδια η Γερμανία, που εμφανίζεται ως η ατμομηχανή της ζώνης του Ευρώ, είναι σε μετεκλογική αβεβαιότητα, χωρίς να μπορεί να σχηματιστεί κυβέρνηση, και ενδιαφέρεται μόνο για τα δικά της συμφέροντα, ενώ η Βρετανία προσλαμβάνει χιλιάδες εργαζόμενους προκειμένου να λειτουργήσουν οι νέοι συνοριακοί και τελωνειακοί σταθμοί όταν ολοκληρωθεί η διαδικασία αποχώρησής της από την Ε.Ε.
Ενδεικτικό της ανησυχίας των ελίτ σε πανευρωπαϊκό επίπεδο είναι η απόρρητη έκθεση του γερμανικού υπουργείου Άμυνας, που έφερε στο φως το περιοδικό Spiegel στις αρχές Νοεμβρίου. Το ντοκουμέντο αυτό, που αφορά τις στρατηγικές προοπτικές της επόμενης εικοσαετίας, περιέχει τρία σενάρια καταστροφικά, το χειρότερο εκ των οποίων είναι “εφιαλτικό”, σύμφωνα με το Russia Today. Κανείς δεν έδωσε σημασία στις “ρόδινες” εκδοχές της έκθεσης, οι οποίες είναι μάλλον ευσεβείς πόθοι και δεν αντιστοιχούν στην πραγματικότητα... Αντιθέτως, όλο το ενδιαφέρον επικεντρώθηκε στα σενάρια διάλυσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κατάρρευσης της παγκόσμιας οικονομίας, σύγκρουσης Ανατολής-Δύσης και άλλες εξελίξεις που προδιαγράφουν το τέλος του κόσμου όπως τον ξέρουμε. Στο σενάριο της χειρότερης πρόβλεψης, η “διεθνής τάξη” καταρρέει, τα συστήματα αξιών χάνουν εντελώς την δύναμή τους, πολλές χώρες της Ευρώπης ξαναγυρίζουν στην αγκαλιά της Μόσχας και οι παγκόσμιες κρίσεις κλιμακώνονται (βλ. Γ. Παππάς, “Όταν διαλυθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση”,www.tanea.gr, 8 Νοεμβρίου 2017).
Είναι φανερό ότι αυτό που θεωρείται θεμελιώδης κρίση του συστήματος έχει δρομολογηθεί.
Οι ελίτ της νεοφιλελεύθερης παγκοσμιοποίησης ψάχνουν για εναλλακτικές λύσεις, αφού όλα δείχνουν ότι ο κόσμος του Νταβός τώρα πια δεν προσπαθεί να ξαναστήσει στα πόδια του τον “δημοκρατικό” καπιταλισμό.Προσπαθούν να βρουν άλλες λύσεις που να διατηρούν τις αρχές της ανισότητας, της ιεραρχίας και της ηγεμονίας τους.
Απέναντί τους υπάρχουν ολοένα και περισσότεροι άλλοι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο που αναζητούν δυναμικά ριζικές λύσεις ανατροπής αυτού του σάπιου κλεπτοκρατικού συστήματος. Επομένως, έχουμε μπει σε μια θεμελιακή σύγκρουση για το ποια από τις δύο λύσεις θα επικρατήσει.Αυτή τη στιγμή κανείς δεν ξέρει την κατεύθυνση που θα ακολουθήσουν τα πράγματα καθώς τα διάφορα εναλλακτικά κινήματα είναι εντελώς συγχυσμένα για το τι λογής στρατηγική χρειαζόμαστε. Γι' αυτό παρατηρούμε μια ετερομορφία αντιδράσεων από την άκρα δεξιά έως την άκρα αριστερά.
Βρισκόμαστε σε μια περίοδο μεγάλης αβεβαιότητας γιατί η παγκόσμια Αριστερά περνά άκαρπες μέρες λόγω των επιλογών του παρελθόντος και των αποτυχημένων στρατηγικών. Κατά την άποψη του Βαλλερστάϊν, η παγκόσμια Αριστερά βρίσκεται σήμερα στην εξής θέση: «Πρώτον, έπειτα από πεντακόσια χρόνια ύπαρξης, το παγκόσμιο καπιταλιστικό σύστημα έχει μπει, για πρώτη φορά, σε μια αληθινή συστημική κρίση, και διανύουμε επομένως μια εποχή μετάβασης.
Δεύτερον, η έκβαση τούτης της κρίσης είναι εγγενώς απρόβλεπτη, αλλά παρ’ όλα αυτά, και επίσης για πρώτη φορά σ’ αυτά τα πεντακόσια χρόνια, έχουμε μια πραγματική προοπτική θεμελιακής αλλαγής, η οποία θα μπορούσε να είναι προς την κατεύθυνση της προόδου, αλλά πάντως αυτό δεν είναι διόλου σίγουρο.
Και τρίτον, το θεμελιώδες πρόβλημα για την παγκόσμια αριστερά σ’ αυτή την συγκυρία είναι ότι η στρατηγική για την μεταμόρφωση του κόσμου, την οποία είχε αναπτύξει στην πορεία του 19ου αιώνα, έχει πλέον γίνει κουρέλια, κι επομένως η αριστερά κινείται τώρα με φανερή αβεβαιότητα και αδυναμία, χώρια ότι έχει βυθιστεί γενικά σε μια ήπια κατάθλιψη». (ImmanuelWallerstein, ο.π., σελ.200)
Η Ελλάδα μπροστά στην μεγάλη μεταμόρφωση
Ο ρυθμός των διεθνών εξελίξεων θα είναι καταιγιστικός και η Ελλάδα, όποια κι αν είναι η έκβαση του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, πρέπει να αλλάξει μοντέλο για να επιβιώσει σαν κρατική οντότητα. Οφείλει να χαράξει κεντρικό σχεδιασμό μακριά από το καταστροφικό «ανήκομεν εις την Δύση» του παρελθόντος που μας κόστισε την Κύπρο, τον Ελληνισμό της Πόλης, την τουρκοποίηση της μειονότητας της Θράκης και την αμφισβήτηση του Αιγαίου.
Αν κάποιος μπορέσει να μελετήσει την εξέλιξη των δανείων που πήραμε από τους “Δυτικούς τραπεζίτες”, από το 1823 μέχρι σήμερα, θα καταλάβει από ποιους έχει λεηλατηθεί το νεοελληνικό κράτος και γιατί η χώρα μας παραμένει σήμερα καθημαγμένη μπροστά στις κοσμοϊστορικές εξελίξεις που έρχονται. Δάνεια και κατασχέσεις, κραχ και ανεργία, μνημόνια και πανωτόκια.
Η Ελλάδα μπροστά στην μεγάλη μεταμόρφωση
Ο ρυθμός των διεθνών εξελίξεων θα είναι καταιγιστικός και η Ελλάδα, όποια κι αν είναι η έκβαση του ευρωπαϊκού εγχειρήματος, πρέπει να αλλάξει μοντέλο για να επιβιώσει σαν κρατική οντότητα. Οφείλει να χαράξει κεντρικό σχεδιασμό μακριά από το καταστροφικό «ανήκομεν εις την Δύση» του παρελθόντος που μας κόστισε την Κύπρο, τον Ελληνισμό της Πόλης, την τουρκοποίηση της μειονότητας της Θράκης και την αμφισβήτηση του Αιγαίου.
Αν κάποιος μπορέσει να μελετήσει την εξέλιξη των δανείων που πήραμε από τους “Δυτικούς τραπεζίτες”, από το 1823 μέχρι σήμερα, θα καταλάβει από ποιους έχει λεηλατηθεί το νεοελληνικό κράτος και γιατί η χώρα μας παραμένει σήμερα καθημαγμένη μπροστά στις κοσμοϊστορικές εξελίξεις που έρχονται. Δάνεια και κατασχέσεις, κραχ και ανεργία, μνημόνια και πανωτόκια.
Πρόκειται για μια δηλητηριώδη κατάσταση, από την οποία δεν πρόκειται να βγούμε όσο παραμένουμε εγκλωβισμένοι στις τρέχουσες ψευδαισθήσεις, τα ηλεκτρονικά και νομοθετικά τείχη που επιμελώς κτίζονται γύρω μας και την αδιέξοδη στρατηγική του ευρωμονόδρομου.
Ο Αμερικανός ανθρωπολόγος Michael Herzfeld, που μελέτησε βαθειά την ελληνική πραγματικότητα, έχει πει ότι στους Έλληνες, λόγω της εξάρτησής τους από την Δύση, έχει αναπτυχθεί μια “πολιτισμική σχιζοφρένεια”!
Αυτόν τον “ζουρλομανδύα” πρέπει να βγάλουμε και να θυμηθούμε τι λέει ο Περικλής στον Επιτάφιο: «Εμείς οι ίδιοι κρίνουμε κι αποφασίζουμε για τα ζητήματά μας και θεωρούμε πως ο λόγος δεν βλάπτει το έργο. Αντίθετα πιστεύουμε πως βλαβερό είναι να αποφασίζει κανείς, χωρίς να έχει φωτιστεί. Διαφέρουμε από τους άλλους και σε τούτο.
Ο Αμερικανός ανθρωπολόγος Michael Herzfeld, που μελέτησε βαθειά την ελληνική πραγματικότητα, έχει πει ότι στους Έλληνες, λόγω της εξάρτησής τους από την Δύση, έχει αναπτυχθεί μια “πολιτισμική σχιζοφρένεια”!
Αυτόν τον “ζουρλομανδύα” πρέπει να βγάλουμε και να θυμηθούμε τι λέει ο Περικλής στον Επιτάφιο: «Εμείς οι ίδιοι κρίνουμε κι αποφασίζουμε για τα ζητήματά μας και θεωρούμε πως ο λόγος δεν βλάπτει το έργο. Αντίθετα πιστεύουμε πως βλαβερό είναι να αποφασίζει κανείς, χωρίς να έχει φωτιστεί. Διαφέρουμε από τους άλλους και σε τούτο.
Είμαστε τολμηροί κι όμως ζυγίζουμε καλά την κάθε επιχείρησή μας, ενώ τους άλλους η άγνοια τους κάνει θρασείς κι η γνώση αναποφάσιστους» (Θουκυδίδου, Ιστορία 39-41).
Αν ο Ελληνισμός ξεπεράσει την ολομέτωπη επίθεση που δέχεται, αντέχοντας στο επόμενο διάστημα που θάναι δύσκολο, τότε οι συνθήκες θα αντιστραφούν, νέες συμμαχίες θα φανούν και θ’ αρχίσει η αναβάπτιση όλων και η προετοιμασία για τον μεγάλο μετασχηματισμό της ανθρωπότητας που έρχεται τις επόμενες δεκαετίες.
Όλα συγκλίνουν στο ότι το υπάρχον σύστημα της μηδενιστικής κοσμοοικονομίας βρίσκεται σε μια μη-αντιστρεπτή, εντροπικής φύσης, κρίση.
Αν ο Ελληνισμός ξεπεράσει την ολομέτωπη επίθεση που δέχεται, αντέχοντας στο επόμενο διάστημα που θάναι δύσκολο, τότε οι συνθήκες θα αντιστραφούν, νέες συμμαχίες θα φανούν και θ’ αρχίσει η αναβάπτιση όλων και η προετοιμασία για τον μεγάλο μετασχηματισμό της ανθρωπότητας που έρχεται τις επόμενες δεκαετίες.
Όλα συγκλίνουν στο ότι το υπάρχον σύστημα της μηδενιστικής κοσμοοικονομίας βρίσκεται σε μια μη-αντιστρεπτή, εντροπικής φύσης, κρίση.
Δηλαδή είναι σε μία κατάσταση, εξαντλημένο από τις αντιφάσεις του, που ο Πριγκοζίν περιγράφει ως “περιπλοκή”: κάθε μικρό γλίστρημα μπορεί να φέρει την μεγάλη κατάρρευση! Η μάχη για το νέο είδος ιστορικού συστήματος έχει αρχίσει υπογείως και, μέσα από ένα παγκόσμιο χάος ή έναν πιθανό νέο πόλεμο με παγκόσμιες διαστάσεις, θα εξελιχθεί φανερά. Κανείς, όμως, δεν μπορεί να προβλέψει σήμερα την διάρκειά της και την έκβασή της.
Όπως έλεγε ο Γκαίτε στον Φάουστ, “Καθετί που υπάρχει, αξίζει να φθαρεί”, αλλά, σύμφωνα με μια άλλη θέση του Σπινόζα: “Υπάρχουν πολλοί τρόποι για να καταστραφεί κάτι”.
Αυτό που ζούμε είναι όντως μια περίοδος “ταχυδακτυλουργικής εξισορρόπησης”, όπου οι χρηματοσυμμορίες και τα “σκυλιά” τους στα διεθνή ΜΜΕ προσπαθούν να εξωραΐσουν την πραγματικότητα και να αποκρύψουν την αλήθεια από τους υπηκόους τους.
Ένα απεγνωσμένο, παρατεταμένο, “μπιζάρισμα” λίγο πριν πέσει οριστικά η αυλαία του μεταμοντέρνου “Τρούμαν Σώου”.
Αυτό που ζούμε είναι όντως μια περίοδος “ταχυδακτυλουργικής εξισορρόπησης”, όπου οι χρηματοσυμμορίες και τα “σκυλιά” τους στα διεθνή ΜΜΕ προσπαθούν να εξωραΐσουν την πραγματικότητα και να αποκρύψουν την αλήθεια από τους υπηκόους τους.
Ένα απεγνωσμένο, παρατεταμένο, “μπιζάρισμα” λίγο πριν πέσει οριστικά η αυλαία του μεταμοντέρνου “Τρούμαν Σώου”.
*Δημοσιεύθηκε στο Hellenic Nexus τ.125, Ιαν. 2018
http://pylitonfilon.blogspot.gr/
