"Ηρακλή" και τον "Πλανήτη Χόλιγουντ"
Με τον Έβαν τα είπαμε δυο φορές. Την πρώτη φορά καταχράστηκα το λίγο ελεύθερο χρόνο του και τον συνάντησα στις μίνι διακοπές του στην Ελλάδα. Τον κέρασα καφέ στα Βριλήσσια –εκεί όπου μεγάλωσε- και μου απάντησε «Θα στο ανταποδώσω». Πώς; Εξασφαλίζοντας μου VIP ξενάγηση στα θρυλικά Universal Studios στο Χόλιγουντ, όταν βρέθηκα ταξιδιώτης στο LA. Τότε συνηδειτοποίησα το βαθμό σύνδεσης του Έβαν Σπηλιωτόπουλου με τη Μέκκα του κινηματογράφου. Ανάμεσα στα δεκάδες στούντιο και σετ γυρισμάτων, μου έδειξε και το άλλοτε προσωπικό του γραφείο. Αυτό που του είχαν παραχωρήσει τα στούντιο για να γραφει απερίσπαστος. Κάτι σαν ένα μικρό σπίτι. Τόσο σημαντική είναι η δουλειά του.
Όταν ο ξεναγός κατάλαβε ότι ανάμεσα στα μέλη του γκρουπ που έχει χρεωθεί βρισκόταν και ο Έβαν, ανακοίνωσε περιχαρής το όνομα του στο μικρόφωνο με το credit που τον συνοδεύει τον τελευταίο καιρό: «Ο σεναριογράφος του Hercules». Στο σεμνό μειδίαμα στο πρόσωπο του Εβαν, μετά τα χειροκροτήματα που ακολούθησαν, μπορούσες να διακρίνεις εναν σοβαρό άνθρωπο που έχει παλέψει στη ζωή του. Ο ταλαντούχος Ελληνας σεναριογράφος του πολυαναμενόμενου «Ηρακλή» -με τον Dwayne Johnson στον ομώνυμο action ρόλο- που έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στην Ελλάδα στις 24 Ιουλίου, μία ημέρα πριν βγει στις αίθουσες όλου του κόσμου, μας περιγράφει όλη τη διαδρομή του ως την καταξίωση. Από τις σπουδές του στην Αμερική, τις πρώτες του συγγραφικές απόπειρες, την προαγωγή του σε... παιδί για τους καφέδες, ως τις πρώτες του ταινίες, τη συνεργασία του με τη Disney και τη συνάντησή του με το μυθικό Steven Spielberg. Ο Σπηλιωτόπουλος μιλάει στο WE του news247 για την καθημερινότητα ενός σεναριογράφου του Χόλιγουντ, τις συνθήκες εργασίας, τις αμοιβές, τις λεπτομέρειες από τα γυρίσματα του «Ηρακλή».
Χτίζοντας μια καριέρα
Έβαν, ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή της καριέρας σου.
Το 1988, όταν τελείωσα το λύκειο, έφυγα για την Αμερική. Πήγα στο Πανεπιστήμιο Delaware, όπου σπούδασα Ιστορία Κινηματογραφου. Ηταν πολύ χρήσιμο και ενδιαφέρον γιατί μου έδωσε το υπόβαθρο για την τέχνη μου. Ξέρεις στο Χόλιγουντ υπάρχουν αρκετοί που σχετίζονται με show bussiness, αλλά δεν ξέρουν ιστορία κινηματογράφου. Δεν ξέρουν, π.χ τι είχε συμβεί το 1910 ή το 1930. Είναι επιφανειακά άτομα που δουλεύουν σαν διάττοντες αστέρες Στηρίζονται σε ένα ταλέντο. Αυτό το ταλέντο όμως δεν έχει τις ρίζες να ψηλώσει σε κάτι περισσότερο. Το λέω αυτό γιατί η θεωρία κινηματογράφου μου έδωσε τη δυνατότητα να εντρυφήσω πάνω σε ταινίες που είχα ακουστά, αλλά δεν είχα δει. Κινηματογράφο απ’ όλο τον κόσμο, όπως γερμανικό ακόμη και γιαπωνέζικο. Μετά, λοιπόν, τις σπουδές μου στο Delaware πήγα στο American Univercity στην Washington DC και έκανα μεταπτυχιακό στη σεναριογραφία. Πρέπει να πω ότι ίσως είναι το πιο άχρηστο πτυχίο. (γελάει)
Γιατί;
Γιατί τελικά κανέναν δεν τον ενδιαφέρει αν το έχεις σπουδάσει. Ούτε τους ενδιαφέρει από πού είσαι. Στην Αμερική δεν ενδιαφέρονται αν προέρχεσαι από την Ελλάδα, την Γκάνα ή τον πλανήτη Άρη. Αυτό που θέλουν να δουν είναι το σενάριό σου. Το American Film Institute είχε κάνει πριν πέντε χρόνια μια λίστα με τα 77 καλύτερα σενάρια όλων των εποχών. Αν κάτσει κάποιος και διαβάσει όλα αυτά τα σενάρια θα μάθει ό,τι έμαθα κι εγώ επί πληρωμή στο μεταπτυχιακό. Θα μάθει για τη δομή ενός σεναρίου, για τους χαρακτήρες, για το πόσο διαφορετικό είναι ένα σενάριο από ένα μυθιστόρημα. Πρέπει να σου πω ότι το έκανα κι αυτό, διάβασα και τα 77 σενάρια.
Έφυγες από την Αθήνα απόλυτα προσηλωμένος στο στόχο σου, να γίνεις σεναριογράφος στην Αμερική…
Ναι, έφυγα από τα Βριλλήσια όπου ήταν το σπίτι μου. Η οικογένειά μου με στήριξε πολύ. Πριν τους πείσω βέβαια, υπήρξαν οι γνωστές αντιδράσεις :«πώς θα ζήσεις; Σπούδασε κάτι άλλο καλύτερα». Τους έκανα το χατήρι και αρχικά δήλωσα Πολιτικές Επιστήμες στο Πανεπιστήμιο, αλλά μέσα σε τρεις μήνες το άλλαξα ξέροντας βέβαια ότι θα συναντούσα δυσκολίες.
Πώς βίωσες τις δυσκολίες μέχρι να καθιερωθείς;
Απο το 1995 μέχρι το 2000 ήταν για εμένα πέτρινα χρόνια, αν και έκανα δύο ταινίες για καλωδιακό κανάλι χαμηλού προϋπολογισμού. Το 1995 πρωτοπήγα στο Λος Άντζελες. Ήταν ένα μεγάλο μάθημα για εμένα. Να μην ενθουσιάζομαι πολύ και να έχω αίσθηση του μέτρου στα λεφτά. Τότε ήθελα να μπω στο σωματείο των σεναριογράφων. Για να μπεις πρέπει να έχεις γράψει σενάριο σε ταινία. Όταν πήγα στα γραφεία είδα ένα διαφημιστικό για ένα σεμινάριο για νέους ανθρώπους στην πόλη με την ονομασία Flash Forward. Ηταν τρεις ημέρες, ένα οκτάωρο την ημέρα. Όχι κάτι σπουδαίο, αλλά οι καθηγητές σου έλεγαν τι πρέπει να κάνεις βήμα βήμα.
Τι έκανες;
Το μεγάλο πρόβλημα που έχουμε οι σεναριογράφοι είναι ότι είμαστε εσωστρεφείς και ντροπαλοί. Γι’ αυτό και με βοήθησε η εξής δοκιμασία: να πάρω τηλέφωνο σε 100 εταιρίες παραγωγής και να ζητήσω τους ανθρώπους που παραλαμβάνουν και ασχολούνται με τα σενάρια. Και το έκανα. Έστειλα το σενάριό μου και τους πήρα όλους τηλέφωνο.
Η καταξίωση ως... παιδί για τους καφέδες
Προφανώς και τα κατάφερες.
Από τις 100 περιπτώσεις, πήρα δέκα ναι. Από τις δέκα, ένας είπε: «Μ’ αρέσει το γράψιμο σου. Γυρίζω μια τηλεταινία. Θες να γίνεις το παιδί για τους καφέδες για να μάθεις;» Και είπα ναι. Στην ταινία αυτή γνώρισα τον line producer ο οποίος κάνει τον προϋπολογισμό. Βοήθησα έτσι σε όλο το πρακτικό κομμάτι της ταινίας. Γίναμε φίλοι. Διάβασε ένα σενάριό μου και του άρεσε. Το έστειλε σε ένα παραγωγό που θα έκανε τρεις ταινίες τα επόμενα χρόνια. Έκανα έτσι δυο ταινίες το 1995 και 1996, 1 εκ. δολλαρίων η καθεμία. Για την Αμερική δεν είναι τίποτα το ποσό. Πήρα όμως δύο credits.
Kαι τα πρώτα σου χρήματα…
Ναι, όχι κάτι σπουδαίο τότε. Για να καταλάβει ο κόσμος την αμοιβή ενός σεναριογράφου, θα πρέπει να τονίσω ότι συνήθως αμοίβεται με το 2% του προϋπολογισμού μια ταινίας. Τότε λοιπόν πήρα 20.000 δολάρια για κάθε ταινία. Αυτό το ποσό βέβαια για τα δεδομένα του Λός Άντζελες σε βγάζει, δεν σε βγάζει. Το καλό όμως στην Αμερική είναι ότι, ακόμα και αν δεν γίνει η ταινία, πληρώνεσαι επειδή σε έχουν προσλάβει να γράψεις. Αν βγει η ταινία θα ξαναπληρωθείς. Αν γίνει και επιτυχία, ακόμα καλύτερα. Έχω γνωρίσει σεναριογράφους που έχουν κάνει μόνο μια ταινία και ζουν πλούσια από τις αμοιβές που έχουν πάρει για σενάρια που έχουν γράψει μολονότι δεν βγήκαν ποτέ στις αίθουσες.
Η εμπειρία από τη Disney και την Angelina Jolie
Η δική σου πορεία άλλαξε το 2000;
Ναι. Θυμάμαι ότι μου είχαν μείνει 3.000 δολλάρια στην τράπεζα, ήμουν στο χείλος του γκρεμού. Είχα γραψει ένα πρωτότυπο σενάριο. Με πλησίασε η Disney, επειδή το έκρινε visual το σενάριο μου. Ξέρεις στο animation δεν γράφεις απλώς διαλόγους. Περιγράφεις ολόκληρες εικόνες και οράματα. Είναι πολύ δύσκολο να γράφεις για animation και κινούμενα σχέδια. Πρέπει να είσαι υπεραναλυτικός. Τότε προσλήφθηκα για δοκιμή για να γράψω ιδέες για το Ταρζάν Νο 2. Τους άρεσαν οι ιδέες μου. Με προσέλαβαν πάλι υπό δοκιμή για να γράψω ιδέες για το «Βιβλίο της Ζούγκλας» Νο 2. Τελικά έμεινα οκτώ χρονια, μέχρι το 2008. Έκανα παράλληλα και live action ταινίες, όπως τη «Μάχη της Γης» που βραβεύτηκε στο Τορόντο και την Ισπανία, αν και δεν τα πήγε καλά εμπορικά. Δουλεύοντας για την Disney σε προϋπολογισμούς 30-35 εκατομμυρίων δολαρίων γίνεσαι αποδεκτός από όλα τα στούντιο.
Στην Disney θεώρησες ότι ολοκλήρωσες τον κύκλο σου;
Το αισθανόμουν από το 2006. Ο έρωτάς μου ήταν οι live action ταινίες. Το πάλευα λοιπόν. Έστελνα σενάρια και έπαιρνα καλές γνώμες. Το 2008 με πλησίασε ο παραγωγός Barry Josephson για να προσαρμόσω το "The Last Call".Το σενάριο άρεσε στην Universal. Από τότε άρχισα να δουλεύω και για άλλες live action ταινίες (Wanted 2, The Hero of Color City, Tinker Bell and the Lost Treasure, The Nutty Professor, The Little Mermaid: Ariel's Beginning, Battle for Terra). Η Disney με πλησιάζει κάθε χρόνο, όπως κι άλλες εταιρίες animation αλλά εγώ στην παρούσα φάση είμαι αφοσιωμένος στις live action ταινίες.
Γιατί το Wanted 2, στο οποίο εμπλέκεσαι σεναριακά, δεν έχει γυριστεί ακόμη;
Δεν έγινε επειδή η Angelina Jolie δεν ήθελε. Πρωταγωνιστής της ταινίας ήταν στην πρώτη ταινία ο James McAvoy και η Jolie δεν θέλει να παίζει β’ ρόλους. Αυτός ήταν ο λόγος. Ακόμη προσπαθούν να κάνουν το φιλμ χωρίς εκείνη.
Ο Ηρακλής και ο Dwayne Johnson
Ήρθε όμως στην επαγγελματική ζωή σου ο «Ηρακλής».
Το σενάριο το υπογράφω με το Ryan Condal και είναι βασιμένο στο comic book του Steve Moore. Τα γυρίσματα ξεκίνησαν πέρυσι τον τον Ιουνίο στη Βουδαπέστη. Έγω ήμουν εκεί από τον Απρίλιο του 2013.
Και τα δικά σου καθήκοντα;
Ο σεναριογράφος έχει μια παρουσία. Αυτό όμως που συνέβη εκεί ήταν μια τρομερή εμπειρία. Όλα ήταν οργανωμένα. Θυμάμαι ότι πέρυσι ήρθα για λίγες ημέρες στην Ελλάδα, την περίοδο των γυρισμάτων. Μια ημέρα μου έστειλαν έξι emails στα οποία με ρωτούσαν αν μπορούν να αλλάξουν μια γραμμή. Ο σκηνοθέτης της ταινίας είναι ο Brett Ratner που γύρισε τον «Κόκκινο δράκο», τη δεύτερη ταινία από το Ηannibal. Ο «Ηρακλής» είναι η πρώτη ταινία παρελθόντος που κάνει. Είναι ο καλύτερος σκηνοθέτης που έχω συνεργαστεί. Όχι μόνο έδειξε συμπαράσταση στο σενάριο με πανέξυπνες σημειώσεις, αλλά με κράτησε αναμεμειγμένο και στο casting.
Πώς ήταν η συνεργασία σου με τον Dwayne Johnson;
Ο Dwayne Johnson είναι ένας πολύ γνωστός ηθοποιός στο κοινό από κωμωδίες και ταινίες δράσης όπως το π.χ. το Fust and Furious. Από τότε που έπαιζε επαγγελματικά αμερικανικό ποδόσφαιρό και μετά που έκανε πάλη (wrestling), είχε όνειρο να υποδυθεί στη μεγάλη οθόνη τον Ηρακλή. Πριν καν αποφασίσει ότι ήθελε να γίνει ηθοποιός. Όταν πρωτοδιάβασε το κόμικ, ήθελε να γίνει αμέσως η ταινία. Τόσο πολύ αδημονούσε. Αυτή τη στιγμή είναι στους 5 πιο εμπορικούς ηθοποιούς ταινιών δράσης. Ο Dwayne είναι η προσωποποίηση του Ηρακλή. Αν φανταζόμασταν πώς θα ήταν ο Ηρακλής θα φέρναμε στο μυαλό μας έναν χαρακτήρα σαν αυτόν του Dwayne Johnson. Είναι ένας «Ηρακλής» γενικής αποδοχής. Η φυσική του δύναμη είναι τεράστια. Με αγκάλιασε και πήγε να μου σπάσει την σπονδυλική στήλη (γέλια). Την ίδια ώρα είναι ένας πολύ γλυκός και συμπαθητικός άνθρωπος.
Τι θυμάσαι από τα γυρίσματα;
Η πιο αστεία σκηνή ήταν όταν μας επισκέφτηκε στο set στην Ουγγαρία η Αμερικανίδα πρεσβευτής, η οποία τυγχάνει να έχει ελληνική καταγωγή. Μας είπε ότι σαν Αμερικανίδα είναι χαρούμενη για τη συνεργασία Αμερικής-Ουγγαρίας και σαν Ελληνίδα ευτυχισμένη που γίνεται ταινία ο Ηρακλής με τον Dwayne Johnson πρωταγωνιστή. Να σταθώ όμως και στην παρουσία του John Hurt, από τα ιερά τέρατα του βρετανικού κινηματογράφου. Ένας βραβευμένος ηθοποιός που είχε παίξει στο πρώτο «Alien» το 1979, στο «Harry Potter», αλλά και στον «Άνθρωπο Ελέφαντα». Επίσης παίζει ο Ian McShane, γνωστός από τους «Πειρατές της Καραϊβικής» και ο απίστευτος Σκωτσέζος ηθοποιός -κατά τη γνώμη από τους καλύτερους στον κόσμο- και σκηνοθέτης και σεναριογράφος Peter Mullan, ο διάσημος Joseph Fiennes από τον «Ερωτευμένο Σαίξπηρ» και μια γυναίκα αποκάλυψη, η Rebecca Ferguson, η οποία σε στυλ και εμφάνιση είναι κατά την προσωπική μου άποψη -της το έχω πει- η μετεμψύχωση της Ingrid Bergman. Ξεχωρίζουν κι άλλοι ηθοποιοί όπως η Irina Shayk, o Rufus Sewell και ο Joe Anderson.
Στην Ελλάδα είμαστε λίγο καχύποπτοι όταν η Αμερική καταπιάνεται με ήρωες της μυθολογίας. Θυμάμαι π.χ ότι ο αμερικανικός τηλεοπτικός Ηρακλής βρέθηκε κάποια στιγμή στις... Σταυροφορίες. Ποιό είναι λοιπόν το μήνυμά σου στους Έλληνες θεατές;
Πραγματικά, ο τηλεοπτικός Ηρακλής ήταν μια κωμωδία. Η ταινία, όπως είπα, βασίζεται σε ένα comic book, σε μια ιδέα του Steve Moore που σεβάστηκε την αρχαία Ελλάδα και τοποθέτησε τον Ηρακλή στο 358 π.Χ. Η ιδέα του, πολύ ενδιαφέρουσα και τεκμηριωμένη, παρουσιάζει τον Ηρακλή μετά τους άθλους του. Ο Ηρακλής είναι 40 ετών, πιο ώριμος, χωρίς κάτι το υπερφυσικό. Οι άθλοι του είναι προϊόν της φυσικής του δύναμης. Ο κόσμος όμως τον λατρεύει, τον θεωρεί γιο του Δία, οι γυναίκες τον θαυμάζουν. Είναι ο πρώτος rock star της ιστορίας (γέλια). Στην ταινία μας, ο Ηρακλής είναι ένας άνθρωπος που προσπαθεί να ξεπεράσει τον εαυτό του. Όλοι μας κάποια στιγμη πρέπει να γίνουμε θρύλοι στη ζωή μας και να ξεπεράσουμε τον εαυτό μας.
Η ζωή στον...πλανήτη Χόλιγουντ
Πώς είναι η καθημερινότητα ενός σεναριογράφου του Χόλιγουντ;
Η δική μου ήταν σουρεαλιστική κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων του Ηρακλή. Πήγαινα στο set, σε μία παραγωγή 110 εκ. δολλαρίων και περπατούσα δίπλα σε 2.000 κομπάρσους. Αυτό ήταν εντυπωσιακό και συναισθηματικό την ίδια στιγμή. Μια δικαίωση. Η καθημερινότητά μου στο Los Angeles έχει συνήθως ως εξής: Τέσσερις ώρες το πρωί γράψιμο, άλλες τέσσερις ώρες μετά σε συναντήσεις για τις δουλειές που τρέχουν, αλλά κι εκείνες που πρόκειται να έρθουν και στην συνέχεια άλλες τέσσερις ώρες γράψιμο. Το βράδυ συνήθως ηρεμώ. Όταν αρχίσω να γράφω ένα σενάριο είμαι σε εγρήγορση. Δεν είναι σπάνιο να σηκωθώ στις 3 το πρωί και να αρχίσω να γράφω, επειδή έχω μια σκηνή στο κεφάλι μου. Το studio system είναι αμείλικτο και πρέπει να είμαι συνεχώς έτοιμος. Ένας σεναριογραφος παίρνει συνεχώς σημειώσεις από όλους. Από το σκηνοθέτη, τους παραγωγούς και όταν γυριστεί η ταινία και από τους ηθοποιούς. Οταν όλοι έχουν το ίδιο όραμα τα πράγματα είναι εύκολα. Όταν όμως οι σημειώσεις είναι διαφορετικές, καλείσαι να τους κάνεις, ως σεναριογράφος, όλους ευτυχισμένους.
Ποιοι άνθρπωποι του Χόλιγουντ σε έχουν εντυπωσιάσει;
Η Charlize Theron. Εκτός από ωραία γυναίκα, είναι εξαιρετικά ταλαντούχα και τρομερά πλακατζού. Γνώρισα επίσης τον Steven Spielberg ο οποίος πρόκειται να κάνει την παραγωγή στο remake του «Young Sherlock Holmes» και εγώ συμμετέχω στο σενάριο. Συνάντησα λοιπόν πρόσωπο με πρόσωπο τον Spielberg. Ήταν η πιο τρομακτική και αγχωτική εμπειρία της ζωής μου. Τα κατάφερα όμως. Και ο Steven Spielberg ήταν πολύ γλυκός και ευγενής μαζί μου. Όπως και ο μεγάλος σκηνοθέτης Robert Zemeckis, ένας από τους πιο ώριμους ανθρώπους πoυ έχω γνωρίσει. Γνώρισα επίσης και τη Faye Dunaway για την οποία όλοι λένε ότι είναι δύσκολη. Ήταν υπέροχη.
Με ποιους ηθοποιούς θα ήθελες να συνεργαστείς;
Από τις γυναίκες με την φανταστική Debra Winger και από άνδρες με τον Alan Rickman επειδή στην καριέρα του λέει εκατό όχι κι ένα ναι. Επίσης θα ήθελα να συνεργαστώ με μια νέα αγγλίδα ηθοποιό τη Michelle Ryan. Ποιος επίσης δεν θέλει να συνεργαστεί με τον Harrison Ford, τον Jeremy Irons και τη Meryl Streep; M’ αρέσει πολύ και η Sandra Bullock.
Η συμβουλή
Τι θα συμβούλευες τους Έλληνες που είναι αποφασισμένοι να έρθουν στην Αμερική και να κυνηγήσουν καριέρα σεναριογράφου;
Αν θέλουν να γίνουν σεναριογράφοι στην Αμερική θα πρέπει να διαβάζουν και να γράφουν συνέχεια. Στα αγγλικά φυσικά. Εχω διαβάσει σενάρια από Έλληνες που ήρθαν στην Αμερική και είχαν ταλέντο. Τα σενάριά τους όμως είχαν μια αίσθηση ότι είναι μεταφρασμένα. Οι παραγωγοί προσέχουν και την παραμικρή λεπτομέρεια. Επίσης, πρέπει να γράφουν με ένα προσιτό στυλ. Τα σενάρια δεν πρέπει να είναι λογοτεχνικά. Τα σενάρια είναι εργαλεία για να γυριστεί μια ταινία. Ενας μεγάλος σεναριογράφος, ο William Goldman που είχε γραψει το «Όλοι άνθρωποι του Προέδρου» και το «Misery» μεταξύ πολλών καλών ταινιών είχε πει ότι κάποιες φορές «πρέπει να σκοτώσεις τα παιδιά σου». Εννοούσε ότι κάποιες φορές η καλύτερη σκηνή ενός σεναρίου μπορεί να μην ταιριάζει στην ταινία και να αναγκαστείς να την κόψεις. Ετσι πρέπει να σκέφτεται ο σεναριογράφος.
