Το Περιουσιολόγιο αποτελεί το βασικό αντικείμενο συζήτησης όσον αφορά τα φορολογικά τον τελευταίο καιρό.
Ενώ πολλά μένουν ακόμη να ξεκαθαριστούν, η βασική ανησυχία των πολιτών έχει να κάνει τόσο με την πιθανότητα νέων φορολογικών βαρών όσο και με την ασφάλεια των προσωπικών δεδομένων.
Αν κι επισήμως επιβεβαιώνεται πως δεν υπάρχει περίπτωση να παραβιαστεί το απόρρητο των φορολογικών δεδομένων, η χώρα μας δεν διαθέτει… περγαμηνές αξιοπιστίας στο θέμα αυτό. Εύλογη η ανησυχία για κίνδυνο των πολιτών από...
εγκληματικές ενέργειες και εκβιασμούς που ήδη συμβαίνουν στην κοινωνία μας με την απλή υπόνοια ύπαρξης κάποιων διαθέσιμων χρημάτων, πόσο μάλλον αν υπάρξει γραπτή βεβαιότητα σε επίσημο μητρώο του κράτους.
Μήπως τελικά το Περιουσιολόγιο συνδέεται με την προσπάθεια αποκάλυψης αδήλωτων εισοδημάτων του παρελθόντος; Αν ναι, η αποτίμηση θα γίνει σε αξίες κτήσης (δηλαδή στις αυξημένες τιμές του παρελθόντος για εισηγμένες μετοχές και ακίνητα); Τί θα ισχύσει ως προς τις ρητές απαλλαγές του παρελθόντος, όπως αυτή για σύσταση ή αύξηση κεφαλαίου εταιρείας, για αγορά ομολόγων του ελληνικού Δημοσίου, για αγορά ακινήτων από το 2011 ώς το 2013; Μήπως, από την άλλη, έτσι οδηγούμαστε στην πολυθρύλητη κατάργηση των τεκμηρίων δαπανών και απόκτησης περιουσιακών στοιχείων ή αυτά θα ισχύουν παράλληλα;
• Ο τρόπος αποτίμησης της περιουσίας του φυσικού προσώπου αποτελεί ένα από τα βασικότερα προβλήματα για όλα τα κράτη που επιβάλλουν net wealth tax. Η αξία μιας επιχείρησης, η αποτίμηση των μη εισηγμένων μετοχών, των έργων τέχνης, ακόμα και η αξία ενός αμοιβαίου κεφαλαίου ανοιχτού ή κλειστού τύπου, παρουσιάζει δυσκολίες ως προς την αποτίμηση, ανάλογα με το σε τι τελικά θα αποσκοπεί αυτή.
• Ο φόρος στην καθαρή περιουσία των φυσικών προσώπων έχει αποφέρει μικρά έσοδα στα κράτη που κατά καιρούς τον επιβάλλουν, ενώ αρκετοί οικονομολόγοι τον θεωρούν τροχοπέδη στην οικονομική ανάπτυξη μιας χώρας. Υπολογίζεται πως περίπου 125 δισ. δολάρια «μετοίκησαν» εκτός Γαλλίας από το 1998 μέχρι σήμερα λόγω του συγκεκριμένου φόρου. Αντίθετα, τα έσοδα από αυτόν περιορίστηκαν σε 2,6 δισ. δολάρια τον χρόνο, περίπου όσα αποφέρει ο δικός μας ΕΝΦΙΑ.
• Ο συγκεκριμένος φόρος φαίνεται να επιβάλλεται σε μια περιουσία για την οποία, τη στιγμή που δημιουργήθηκε, πληρώθηκε για αυτήν είτε φόρος εισοδήματος είτε φόρος δωρεάς ή κληρονομίας είτε φόρος υπεραξίας είτε φόρος μεταβίβασης κ.ο.κ. Συνεπώς, δημιουργεί προβληματισμούς και αρνητικές επιπτώσεις στην οικονομία το γεγονός πως το φυσικό πρόσωπο καλείται να φορολογηθεί και πάλι για το ίδιο περιουσιακό στοιχείο.
• Ένας σημαντικός αριθμός κρατών-μελών του ΟΟΣΑ, που εφάρμοσε παλαιότερα φόρο περιουσίας, τον κατήργησε λόγω της αναποτελεσματικότητάς του. Ειδικότερα, η Αυστρία τον κατήργησε το 1994, η Δανία και η Γερμανία το 1997, η Ολλανδία το 2001, η Φινλανδία, η Ισλανδία και το Λουξεμβούργο το 2006 και η Σουηδία το 2007.
• Στην Αγγλία, ο πρώην υπουργός Οικονομικών Nτένις Χίλεϊ είχε δηλώσει χαρακτηριστικά πως ύστερα από 5 χρόνια ήταν αδύνατον να συντάξει έναν νόμο για τον φόρο περιουσίας ο οποίος να αποφέρει τόσα έσοδα στο κράτος που να αξίζει το διοικητικό και πολιτικό κόστος. Αντίστοιχα, η επιβολή ενός τέτοιου φόρου στην Αμερική φαίνεται να αγγίζει τα όρια της αντισυνταγματικότητας.
• Σε ευρωπαϊκό επίπεδο οι δύο χώρες που ουσιαστικά επιβάλλουν φόρο επί της καθαρής περιουσίας των φυσικών προσώπων είναι η Γαλλία και η Ισπανία. Τα έσοδα από τον συγκεκριμένο φόρο υπολογίζονται περίπου στο 0,4% του συνόλου των φορολογικών εσόδων. Αυτός είναι και ένας από τους λόγους που η Ισπανία τον είχε καταργήσει το 2008 και αναγκάστηκε να τον επιβάλει και πάλι το 2011 ως ένα από τα μέτρα για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης (κάτι σαν τη δική μας «έκτακτη εισφορά»). Ο φόρος αυτός θα παραμείνει σε ισχύ, όπως πρόσφατα ανακοινώθηκε, μέχρι και το 2016.
• Η Ινδία, μια από τις ελάχιστες χώρες εκτός ευρωπαϊκού χώρου που επέβαλαν φόρο στην καθαρή περιουσία των φυσικών προσώπων, τον κατήργησε φέτος λόγω της μικρής αποτελεσματικότητας που είχε ως προς τα έσοδα του κράτους.
• Στην Ελλάδα, προάγγελο του Περιουσιολογίου φαίνεται να αποτελεί η νέα ηλεκτρονική δήλωση περιουσιακής κατάστασης («πόθεν έσχες») που αφορά σε συγκεκριμένη κατηγορία προσώπων (βουλευτές, δημοσιογράφοι, κρατικοί λειτουργοί σε ευαίσθητες θέσεις κ.ο.κ). Μεταξύ των πολλών στοιχείων και πληροφοριών που θα πρέπει να δηλωθούν στο «πόθεν έσχες», περιλαμβάνεται η πλήρης ανάλυση των τραπεζικών καταθέσεων με αναφορά σε ποσό και πηγή προέλευσης, καθώς και όλων των συνδικαιούχων. Θα πρέπει επίσης να δηλώνεται η αξία αποτίμησης όλων των κινητών αξιών.
Πηγή: Grant Thornton / H Καθημερινή
